Bronnenanalyse met popmuziek

Bij het vak geschiedenis nemen bronnen een zeer prominente plaats in. Aan de hand van bronnen wordt immers het verleden onderzocht. Tijdens mijn lessen geschiedenis laat ik leerlingen hier daarom veelvuldig mee oefenen. ‘Wie is de maker van de bron?’, ‘Wanneer is de bron gemaakt?’,‘Wat is de inhoud van de bron?’ en ‘Wat is het doel van de bron?’ zijn enkele vragen die daarbij steeds aan bod komen. Als leerlingen deze vaardigheid goed beheersen kunnen ze niet alleen vragen op een toets of (school)examen geschiedenis goed maken, maar zijn ze ook in staat om in de huidige maatschappij kritische en zelfverzekerde burgers te zijn.

Hierdoor hebben mensen van over de hele wereld toegang tot de rijke cultuur van verschillende landen en steden. Zonder er zelf naartoe te hoeven gaan! Het is een initiatief van Google om kunst en cultuur te promoten en te delen met een breder publiek.

Maar, hoe pak je een les over global heating aan? Je kunt gebruik maken van onderstaande tools om er een leuke les van te maken!

De opdracht heb ik gemaakt met behulp van LessonUp. Iedereen kan dit digitale interactieve platform kosteloos gebruiken. De opdracht is goed te doen in een 50-80 minuten les en werkt het beste als de leerlingen het onderwerp al redelijk onder de knie hebben. Ze kunnen dan beter de liedjes plaatsen in de tijd, de liedteksten beter snappen en daarmee ook de mening van de artiest/liedschijver goed kunnen duiden.

De les start met een klassikale intro. Aan de hand van de videoclip bij het lied ‘1948’ van Van Kootenen De Bie uit 1972 moeten de leerlingen met behulp van de liedtekst en de beelden omschrijven welke sfeer het lied bij hen oproept. Vervolgens wordt de link gelegd met het examenonderwerp. De leerlingen moeten namelijk aangeven waarom het lied als titel ‘1948’ heeft meegekregen. De kennis die ze tijdens de behandeling van het onderwerp hebben opgedaan moet hierbij worden aangesproken. In de vervolgvraag wordt de tijd waarin het lied geschreven is betrokken. Waarom een dergelijk nummer in 1972, toen geluk al minder gewoon was? Door deze klassikale introductie worden leerlingen opgewarmd voor het eigen ‘onderzoek naar een ander Nederlandstalig popliedje uit de periode 1948-2008.

Het is handig om de leerlingen na de klassikale introductie goed uit te leggen wat ze precies moeten onderzoeken. Daarbij is het ook belangrijk om te zeggen dat een popliedje ook een bron is, waarbij niet alleen de muziek, maar ook de tekst belangrijk is.

Om te bepalen welk nummer elke leerling moet onderzoeken heb ik een digitaal ‘rad van fortuin’ gemaakt met daarop alle door mij geselecteerde nummers. Zo kan iedere leerling een eigen nummer analyseren. Natuurlijk is het ook mogelijk om leerlingen in duo’s te laten werken.

Het liedje dat de leerlingen moeten onderzoeken is terug te vinden op de speciale afspeellijst die ik op Spotify heb aangemaakt. ‘De bom’ van Doe Maar, ‘Zwart Wit’ van De Frank Boeijen Groep, ‘Kiele Kiele Koeweit’ van Farce Majeur en ‘KoosWerkloos’ van Klein Orkest zijn slechts vier popliedjes van de in totaal 30 nummers.

De leerlingen gingen met hun mobiele telefoon in de hand en oordopjes in hun oren met veelenthousiasme aan de slag met de opdracht. Een enkel nummer werd herkend, maar de meeste liedjes waren voor de leerlingen onbekend. Leuk was om te merken dat leerlingen nadat ze hun ‘eigen’ nummer hadden geanalyseerd ook andere nummers gingen beluisteren. Bij de klassikale nabespreking, waarbij lang niet alle nummers de revue konden passeren, kwamen sommige leerlingen zelfs met verzoeknummers. De opdracht liet bij mijn twee havo5-groepen zien dat het soms saaie en lastige bronnenonderzoek ook leuk, interactief en inspirerend kan zijn!