Share

De rol van censuur binnen het leslokaal

Vandaag de dag komt de term ‘censuur’ regelmatig voorbij. Vaak gaat het dan om landen als Noord-Korea en Rusland, waar de vaderlandse pers niet vrij mag opereren. Toch maken we het in hedendaagse lesmethodieken ook regelmatig mee. Of het nu gaat om het koloniale verleden of om recentere voorbeelden, zoals zwarte piet: er wordt wel eens geopperd dat het een en ander wellicht niet in schoolboeken terug hoeft te komen.

Censuur schoolboeken

Hot topic

Een ander voorbeeld is dat bepaalde informatie in schoolboeken juist genuanceerd of aangepast moet worden, doordat het de vermeende waarheid geen recht aan doet. Zeker met betrekking tot vakken als geschiedenis is dit een hot topic. En zoals met iedere kwestie die in de maatschappij veel en vaak klinkt, zijn hier ook weer de nodige voors en tegens aan verbonden.

 De eerste voorwaarde voor vooruitgang is de verwijdering van censuur.

 George Bernard Shaw  // Toneelschrijver & Socialist

Censuur schoolboeken

Elkaar respecteren

Vooropgesteld is het van groot belang dat leerlingen elkaar leren respecteren, ongeacht hun afkomst, religie of geslacht. Hoe ze überhaupt worden grootgebracht, is tot aan de drempel van de schooldeur eigenlijk niet relevant. Het gaat er juist om dat zij op school leren dat iedereen gelijk is en dat er geen verschillen zijn op basis van eerder genoemde zaken. Daar is iedere docent het naar alle waarschijnlijkheid over eens.

Censuur onderwijs

Angst bij uitgevers

Toch is het aan de orde van de dag dat bepaalde onderwerpen en gevoeligheden regelmatig niet in een schoolboek belanden, ongeacht hoe relevant ze mogelijk zijn. Een van de oorzaken daarvan is de markt - zowel wat betreft uitgevers (producenten) als scholen (afnemers). Omdat uitgevers bang lijken te zijn om scholen met een gelovige insteek als klant te verliezen, wordt er stelselmatig besloten om relatief ‘normale’ zaken, zoals bikini’s en spaarvarkens, buiten beschouwing te laten.

Van varkens tot heksen

Zo zou volgens de berichtgeving van de NRC het ‘spaarvarken’ een ‘spaarolifant’ genoemd moeten worden, omdat het varken binnen de islam een onrein dier is. Hetzelfde geldt voor bikini’s aan een waslijn, die volgens het artikel vervangen zouden moeten worden door een sok. Aan een bikini kan tenslotte aanstoot worden genomen. Ook vanuit de reformatorische hoek zou kritiek klinken. In de lesboeken ging het bij tijd en wijle over sprookjesfiguren, terwijl dat niet zou stroken met de gelovige achtergrond en de lesmethode van de betreffende scholen. ‘Heksen’ waren hierbij een no go, zij zouden anders beschreven moeten worden.

Wetenschap kan alleen floreren in een sfeer van vrije meningsuiting.

Albert Einstein  // 1879-1955

De maatschappij bepaalt

Nu zijn deze wensen en verzoeken tot daaraan toe - als het hierbij zou blijven. Echter blijken uitgeverijen er ook gevoelig voor te zijn. Ze zeggen zelfs rekening te houden met bepaalde gevoeligheden in de maatschappij, wat impliceert dat de inhoud van lesboeken er ook daadwerkelijk op wordt aangepast. Met andere woorden: er is wel degelijk sprake van de censuur waar we collectief juist voor willen waken.                                                                         

Democratie is een groot goed

Ook de Inspectie van het Onderwijs en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) blijven op de achtergrond, omdat het naar eigen zeggen - samengevat - niet hun taak is om scholen op te leggen welke lesboeken de scholen al dan niet moeten aanschaffen. Zolang de democratie gevolgd wordt, kleurt men binnen de lijntjes, is de opvatting.

Censuur schoolboeken

Vrijheid of regelgeving?

Ongeacht of deze terughoudende houding vanuit dit soort instellingen en de overheid gewenst is, roept het de volgende vraag op: is het goed om per school te bepalen wat je wel en niet wil delen, of moet er juist een bepaalde regelgeving komen waarin wordt vastgelegd dat sommige kwesties niet mogen worden genegeerd?

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked

{"email":"Email address invalid","url":"Website address invalid","required":"Required field missing"}

Schrijf je in voor tips, gratis materiaal en laatste updates!