Share
Van 26 tot en met 30 september is het de Week tegen het pesten. Een week die wat ons betreft niet genoeg aandacht kan krijgen. In dit artikel gaan we in op pesten op het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs, de gevolgen voor de kinderen en op wat we samen kunnen doen om het pesten tegen te gaan.
" Het kwalijke van pesten is dat het in het geheugen onuitwisbaar is. Het blijft hangen als een brandmerk."
Hugo Camps
pesten als complex sociaal verschijnsel
Pesten is niet simpelweg een interactie tussen pester en gepeste. Uit onderzoek blijkt dat pesten een complex sociaal verschijnsel is waarbij leerkrachten en klasgenoten een belangrijke rol spelen.
Onderzoeker Beau Oldenburg concludeerde dit na vijf jaar onderzoek naar pesten.
"Leraren en scholen doen heel erg hun best om het pesten aan te pakken, maar het lukt ze in veel gevallen niet. Dat komt absoluut niet omdat leraren incapabele mensen zijn, dat komt omdat pesten heel complex is. Het gebeurt vaak stiekem en de kinderen die gepest worden, praten er vaak niet over. Dat maakt het ontzettend moeilijk om het aan te pakken.”
Pesten komt nog steeds veel voor
Dat pesten zo complex is, blijkt ook uit andere cijfers. Hoewel het aantal kinderen dat gepest zegt te worden over de jaren iets afneemt, is er nog altijd een grote groep van ongeveer 11 procent in het basisonderwijs die gepest wordt. Op het voortgezet onderwijs zegt 5 procent vaak gepest te worden en 7 procent soms.
37 procent van de pesterijen bestaan uit mondeling pesten, zoals uitlachen, uitschelden, roddelen of beledigen. 20 procent wordt buitengesloten of genegeerd.
Naast het ‘gewone’ pesten, komt cyberpesten steeds meer voor. Het aantal leerlingen dat digitaal gepest wordt, is gestegen van 20 procent in 2018 naar 22 procent in 2021. Digitaal pesten gebeurt bijvoorbeeld via sociale media als WhatsApp, Instagram, Snapchat of TikTok.
Een groot probleem van cyberpesten is dat het altijd, dag en nacht, kan doorgaan. En als docenten of ouders heb je er vaak geen zicht op: het kan totaal buiten je gezichtsveld plaatsvinden.
In bredere zin hebben 4 op de 10 Nederlanders wel eens een nare reactie gekregen online.
psychische gevolgen van pesten
De gevolgen van pesten zijn zeer serieus te nemen. Bij meer dan de helft van de 15-25-jarigen die zijn gepest, heeft dat geleid tot emotionele of psychische klachten, zoals depressie. Er is ook een groep (6,9 procent) die er lichamelijk letsel aan over heeft gehouden.
pesten bij jou in de klas
Grote kans dus, dat pesten ook bij jou in de klas voorkomt. Uit onderzoeken blijkt namelijk, dat docenten die denken dat er in hun klas niet gepest wordt, vaak ongelijk hebben. Dat kan bijvoorbeeld komen doordat pesten subjectief is. Het is een gevoel. En dat gevoel is niet altijd eenvoudig te herkennen voor een docent.
Ook het online pesten is een oorzaak dat docenten het niet altijd opmerken. Je hebt daar natuurlijk geen toezicht op en leerlingen melden zelden uit zichzelf dat ze gepast worden.
Bovendien kan het lastig zijn om toe te geven dat er in je klas gepest wordt, omdat je het opvat als een persoonlijk falen. Wat natuurlijk niet terecht is, want pesten is een samenspel van verschillende factoren.
voer het gesprek erover
Maar, er zijn wel degelijk dingen die je kunt doen om het pesten in je klas te verminderen of tegen te gaan. En dat verdient jouw volledige aandacht als docent, want een kind moet zich veilig voelen in de klas om te kunnen leren. Een gepeste leerling voelt zich niet veilig in de klas en zal daardoor slechter presteren en zich moeilijker kunnen concentreren.
Een belangrijk eerste stap om pesten te bestrijden is openheid: voer het gesprek erover. Om daarbij te ondersteunen hebben wij deze kletskaarten over pesten ontwikkeld. Op deze kaarten staan vragen die je helpen het gesprek over pesten met de leerlingen op gang te brengen.
stel de juiste vragen
Denk aan vragen als:
- Vind je dat als een klasgenoot wordt gepest, jij er wat aan moet doen?
- Vind jij dat roddelen ook een vorm van pesten is?
- Hoe voel jij je als je ziet dat je klasgenoot wordt gepest?
Door dit te bespreken wijs je de andere kinderen ook op hun verantwoordelijkheid. Pesten is niet alleen het probleem van de pester en het slachtoffer: als omstander heb je een belangrijke taak door er iets van te zeggen.
houd pesten het hele jaar onder de aandacht
Omdat pesten een serieus probleem is, verdient het ook een serieuze aanpak. Houd het onderwerp daarom het hele schooljaar onder de aandacht. Blijf het gesprek hierover voeren en blijf alert op signalen van leerlingen.
Daarbij hebben natuurlijk ook de ouders een verantwoordelijkheid. Als school kun je daar een rol in spelen, door de ouders regelmatig te wijzen op pesten en de gevolgen daarvan voor de leerlingen. Zorg dat het bewustwordingsproces rond pesten op gang wordt gebracht. Neem het mee in nieuwsbrieven, organiseer themaweken en geef het een plaats op de schoolkalender.
geef extra aandacht aan cyberpesten
Zorg ervoor dat er in de klas extra aandacht komt voor cyberpesten. Het is belangrijk leerlingen al op vroege leeftijd bewust te maken van de kracht van social media en het internet. Er moet in de klas worden gesproken over wat je wel en niet op het internet zet. Als het er eenmaal op staat, gaat het er nooit meer af. En wat als iemand een screenshot maakt van jouw post en dat zelf doorstuurt?
cursus internetveiligheid
Als je meer wilt leren over de gevaren van internet en hoe je je leerlingen kunt leren veilig te internetten, kun je onze cursus volgen. In deze cursus leer je om Internetveiligheid op een leuke en speelse manier onder de aandacht van je klas te brengen.
Ook cyberpesten komt in deze cursus voor. Hoe voorkom je het en wat doe je als het te laat is en de veiligheid van je leerling al in gevaar is?
wat doe jij tegen pesten?
Pesten is nog altijd een serieus probleem. Het speelt zich af in vrijwel elke klas. Tijd dus om actie te ondernemen. Wat doe jij om het pesten in je klas tegen te gaan of heb je nog tips voor andere docenten? Laat het ons weten in een reactie.