AI en het milieu: misvattingen en feiten
ChatGPT, Perplexity, Claude en andere AI tools zouden veel te veel energie gebruiken. Sommige docenten zijn daarom huiverig om het te gebruiken. Maar is dit wel een correcte aanname, of klopt dit beeld niet helemaal? We besloten de feiten op een rij te zetten en het energiegebruik van AI in het juiste perspectief te plaatsen.
Energie nodig voor rekenkracht
AI is software en software draait op servers. Deze servers hebben energie nodig om te functioneren. Als je dus een AI prompt ingeeft, wordt er ergens op een server energie gebruikt om de rekenkracht te realiseren die nodig is om het antwoord te vormen. Of dat nu in de vorm van een stuk tekst, een video of een afbeelding is.
Dus ja, AI gebruikt energie. Net zoals vele andere dingen die je dagelijks, zonder erbij na te denken, gebruikt. Maar hoeveel energie gebruikt AI dan precies en is dat onverantwoord, of valt het allemaal wel mee? We gaan er hieronder dieper op in.
De werkelijke milieu-impact van AI
Zorgen over het klimaat zijn terecht. Wij vinden ook dat we daar zorgvuldig mee om moeten gaan en moeten besparen waar we kunnen. De denkfout die in de discussie rond energieverbruik en AI vaak wordt gemaakt, is dat AI veel meer energie zou gebruiken dan willekeurige andere technologieën die we dagelijks gebruiken.
Maar, laten we daarbij wel blijven kijken naar de echte cijfers. We zetten een paar feiten op een rij.
Vooroordelen in AI modellen
Een van de grootste risico’s is ‘bias in AI-modellen’. AI leert van grote hoeveelheden data, maar als die data niet divers genoeg zijn, kan het systeem bevooroordeelde beslissingen nemen. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat leerlingen met een bepaalde achtergrond minder snel een hoog advies krijgen bij schooltoelatingen, simpelweg omdat het model op basis van eerdere data bepaalde patronen herkent.
Energieverbruik: minder dan je denkt
Elke keer dat je ChatGPT een vraag stelt, kost dat ongeveer 3 wattuur (Wh) aan energie. Dat klinkt misschien veel, maar het is vergelijkbaar met een paar minuten Netflix kijken. Als je ChatGPT een uur lang gebruikt, verbruikt dat ongeveer evenveel als het streamen van een aflevering van een serie.
Veel andere digitale activiteiten kosten veel meer energie. Denk aan:
* Een uur gamen op een PlayStation: 50 keer meer dan een AI-zoekopdracht.
* Een uur videobellen: 100 keer meer.
* Een uur Netflix kijken in 4K: 300 keer meer.
Zo gezien valt het pure energieverbruik van AI dus best wel mee!
CO₂-uitstoot: verspreid over miljarden gebruikers
Een ander argument dat veel wordt gebruikt, is dat de training van LLM AI-modellen, zoals ChatGPT, veel energie kost. Het klopt inderdaad dat ze tools eerst worden getraind. Dit kost veel energie, maar het gebeurt maar één keer. Daarna wordt die energie ‘verdeeld’ over miljarden zoekopdrachten. De extra uitstoot per gebruiker is daardoor heel klein.
Vergelijk het met een schoolgebouw. De bouw kost veel materiaal en energie, maar daarna wordt het jarenlang door honderden leerlingen gebruikt. Niemand zou zeggen dat een school ‘verspilling’ is en zo kun je ook naar AI tools kijken.
Waterverbruik: AI en de echte waterverbruikers
AI-datacenters gebruiken water om hun computers te koelen. Maar dat geldt ook voor bijna alle technologieën. Servers die Google, Netflix en Instagram draaiende houden, gebruiken óók water.
Om het in perspectief te zetten:
- Het maken van één hamburger kost net zoveel water als 8000 AI-opdrachten.
- Een paar schoenen produceren verbruikt meer water dan een jaar lang dagelijks ChatGPT gebruiken.
- De landbouwsector gebruikt honderden keren meer water dan alle datacenters samen.
Eet je dus per jaar 1 hamburger minder, dan kun je dat compenseren met 8000 AI zoekopdrachten!
Waterverbruik: AI en de echte waterverbruikers
Het is ook interessant om te kijken hoe AI-gebruik zich verhoudt tot andere online activiteiten. Is het energieverbruik echt zoveel hoger? Laten we het vergelijken met andere dagelijkse digitale gewoonten.
Google of ChatGPT: hoe groot is het verschil?
Een ChatGPT-opdracht verbruikt ongeveer 10 keer meer energie dan een Google-zoekopdracht. Dat klinkt veel, maar beide verbruiken in het grotere plaatje heel weinig. Een dag lang Google gebruiken of ChatGPT vragen stellen, verbruikt net zoveel energie als een LED-lamp 2 dagen laten branden.
En even heel eerlijk: hoeveel zoekopdrachten op Google heb jij vaak nodig om te vinden wat je nodig hebt? Als je slim prompts maakt, heb je met AI niet zoveel opdrachten nodig.
Streaming en gaming: echte energieverslinders
Zoals we hierboven al hebben aangestipt, verbruiken streaming en gamen veel meer energie dan AI-opdrachten. Een uur Netflix kijken kost meer energie dan 300 ChatGPT-opdrachten. Een uur gamen op een console kost 50 keer zoveel energie als een AI-zoekopdracht. Een 4K-video streamen verbruikt nog veel meer.
Het beperken van streaming en gaming heeft een veel groter effect op het milieu dan het vermijden van AI.
E-mail en sociale media: verborgen impact
Er zijn nog twee verborgen energieslurpers aan te wijzen die door veel mensen dagelijks worden gebruikt. De meeste mensen beseffen niet hoeveel energie sociale media en e-mails kosten.
- Elke verzonden e-mail verbruikt stroom en opslagruimte in datacenters.
- Een dag lang Instagram of TikTok scrollen kost meer energie dan honderden AI-opdrachten.
- Het opslaan van foto’s, video’s en berichten vraagt constant om nieuwe servers en stroom.
Kijk dus ook eens kritisch naar je eigen digitale voetafdruk. Gebruik je online fotoservices om je talloze foto’s op te slaan? Hoeveel scroll je zelf op social media? En stuur je veel mailtjes of chatberichten?
Manieren om dit in de klas bespreekbaar te maken
AI en duurzaamheid is natuurlijk ook bij uitstek een onderwerp om in de klas te bespreken. Hieronder een aantal manieren waarop je dit kunt doen.
- Laat leerlingen uitzoeken hoeveel energie verschillende digitale activiteiten kosten. Wat verbruikt meer: een uur Netflix of 100 zoekopdrachten met AI?
- Bespreek de vraag: helpt het klimaat meer als mensen minder AI gebruiken, of als bedrijven overstappen op groene stroom?
- Reken samen uit: als een school AI een uur per dag gebruikt, hoe verhoudt dat zich tot het opladen van alle telefoons van leerlingen?
- Laat leerlingen een lijst maken van producten die veel water verbruiken. Wat heeft meer impact: minder AI gebruiken of minder vlees eten? Dit helpt ze kritisch na te denken over milieuproblemen.
- Laat leerlingen nadenken over welke zoekmachine ze het meest gebruiken en hoeveel energie dat zou kosten op een schooldag. Wat zou het verschil zijn als ze AI slim inzetten om sneller antwoorden te vinden?
- Laat leerlingen hun eigen digitale voetafdruk onderzoeken. Hoeveel berichten sturen ze per dag? Wat kost dat aan energie? Kunnen ze manieren bedenken om hun digitale impact te verkleinen?
Duurzaamheid bespreekbaar maken in de klas
Wil je met je leerlingen in gesprek over duurzaamheid? We hebben een set gesprekskaarten ontwikkeld die helpen om dit onderwerp op een interactieve manier te verkennen. De kaarten bevatten uitdagende stellingen en vragen over milieu, consumptie, energie, technologie, transport en voeding, zodat leerlingen kritisch nadenken over hun eigen rol en de bredere impact op het klimaat.
Download hier de gesprekskaarten.
Conclusie: AI is niet de boosdoener
Duurzaam omgaan met onze planeet doe je dus niet door simpelweg geen AI te gebruiken. Echt duurzame impact wordt op grote schaal gemaakt, door grote systeemveranderingen. Ja, AI verbruikt energie, maar in vergelijking met veel andere digitale activiteiten is de impact relatief klein. Hier bewust mee omgaan is natuurlijk altijd verstandig, maar vermijd AI niet vanwege milieuoverwegingen.
Als je dat doet, loop je een van de meest nuttige technologische innovaties van deze generatie mis.
Onze tip: maak het bespreekbaar in de klas en reken samen uit wat de milieu-impact van AI is in het grote geheel!
> Wil je meer leren over wat AI voor jou en je leerlingen kan betekenen?
Volg dan onze training AI in de klas en leer hoe je AI op een veilige en verantwoorde manier gebruikt, zodat je leerlingen er optimaal gebruik van kunnen maken zonder risico’s.
0 comments