Afkijken in het AI-tijdperk: hoe ga je ermee om?
Afkijken in de klas: dat is niets nieuws. Misschien heb je vroeger zelf ook weleens gespiekt met een klein briefje in je etui of tekst op je hand. Toch is er veel veranderd. Met nieuwe digitale mogelijkheden is spieken makkelijker, slimmer en minder zichtbaar geworden. Leerlingen dragen nu smartwatches waarmee ze stiekem antwoorden delen. Of ze gebruiken spiekbrillen met ingebouwde camera’s. Als docent sta je ineens voor een flinke uitdaging: hoe voorkom je deze digitale vormen van spieken? En in hoeverre wil je dat eigenlijk?
Van briefjes naar bits en bytes
Vroeger kon je spieken vaak snel herkennen. Het ging om papieren briefjes, handen volgeschreven met inkt of gekke gebaren naar klasgenoten. Tegenwoordig is digitaal afkijken soms veel lastiger te zien. Leerlingen zijn handig met technologie en kennen veel slimme trucs. Misschien merk je tijdens een toets wel dat een leerling opvallend vaak op zijn smartwatch kijkt. Of dat hij steeds met zijn pen frutselt. Zijn dat zenuwen of is het digitaal spieken?
Spieken 2.0: slimme gadgets in je klas
Leerlingen worden steeds handiger in digitaal spieken. Dat is logisch: ze zijn opgegroeid met smartphones, slimme horloges en handige apps. Maar weet jij hoe ze deze slimme gadgets inzetten om af te kijken?
Smartwatches, slimme brillen en mini-camera's
Tegenwoordig gebruiken leerlingen niet alleen smartphones, maar ook smartwatches en smartglasses om af te kijken. Smartwatches lijken op gewone horloges, maar leerlingen kunnen er stiekem teksten of afbeeldingen op bekijken. Ook kunnen ze er berichten mee sturen en ontvangen. Misschien denk je dat een leerling de tijd checkt, terwijl hij eigenlijk een antwoord leest van een klasgenoot.
Slimme brillen (smartglasses) gaan nog een stap verder. Ze hebben een kleine ingebouwde camera, waarmee leerlingen foto’s kunnen maken van toetsen of opdrachten. Die beelden worden dan draadloos verstuurd naar klasgenoten buiten het lokaal, die vervolgens antwoorden terugsturen.
Daarnaast zijn er mini-camera’s, of spycams, verborgen in allerlei voorwerpen zoals pennen, haarspelden of knopen. Deze spycams maken ongemerkt beelden van toetsen, die leerlingen doorsturen naar anderen.
Spieken met slimme brillen: een voorbeeld uit Thailand
Een goed voorbeeld hiervan gebeurde een tijdje geleden in Thailand. Daar gebruikten studenten slimme brillen met ingebouwde mini-camera's tijdens een belangrijk examen. Ze stuurden stiekem beelden van de examenvragen naar vrienden buiten het examenlokaal. Die stuurden via internet vervolgens de antwoorden terug naar de horloges van de studenten. De studenten leken daardoor goed voorbereid, maar werden betrapt door een oplettende docent.
Nieuwe gadgets, nieuwe uitdagingen
Deze nieuwe gadgets maken toezicht houden tijdens toetsen en examens een stuk moeilijker. Je ziet niet meteen of iemand spiekt of gewoon onschuldig op zijn of haar horloge kijkt. Je moet dus scherper opletten op gedrag dat anders lijkt dan normaal. Bijvoorbeeld een leerling die opvallend veel aan zijn haar zit of steeds onrustig beweegt. Misschien kijkt iemand wel erg vaak naar dezelfde plek in de klas.
Blijf op de hoogte van ontwikkelingen
Je moet dus enige kennis hebben van de gadgets die leerlingen gebruiken om af te kijken. Zo kun je beter anticiperen en weet je waarop je moet letten tijdens een toets. Zorg daarom dat jij én de surveillanten goed geïnformeerd zijn. Geef bijvoorbeeld vooraf aan collega’s een korte uitleg over slimme horloges en brillen. Bespreek samen hoe je daarmee omgaat en waar je extra op let tijdens het surveilleren.
Ook kun je leerlingen vragen om hun polsen vrij te houden van horloges en andere apparaten. Controleer vlak voor de toets even goed: heeft iedereen zijn smartwatch, draadloze oortjes en telefoons ingeleverd? Hoe duidelijker jij bent, hoe minder kans op digitaal spieken.
AI als middel tegen afkijken: hoe werkt dat?
Digitale gadgets maken het afkijken dus eenvoudiger voor leerlingen. Maar, er is ook goed nieuws: de voortrazande technologische ontwikkelingen bieden ook oplossingen tegen het afkijken. Zo zijn er steeds meer scholen die AI inzetten om digitaal spieken en plagiaat tegen te gaan. Maar hoe werkt dat precies?
Slimme software herkent fraude
AI-technologie gebruikt slimme software om te voorspellen en te ontdekken of leerlingen spieken of plagiaat plegen. De software let bijvoorbeeld op afwijkingen in teksten of opvallend gedrag tijdens toetsen. Twee bekende voorbeelden uit Amerika zijn Turnitin en Proctortrack.
Turnitin: plagiaat slim opsporen
Turnitin is een systeem dat door veel Amerikaanse scholen gebruikt wordt. Leerlingen leveren hun werk digitaal in, zoals essays of werkstukken. De software vergelijkt dit werk vervolgens met miljoenen documenten in een enorme database. Daardoor ziet het programma snel of teksten letterlijk zijn overgenomen of gekopieerd van internet.
Proctortrack: gezichtsherkenning tijdens toetsen
Proctortrack werkt weer op een heel andere manier. Het gebruikt gezichtsherkenning en slimme camera’s om leerlingen tijdens toetsen te volgen. De software herkent verdachte bewegingen, zoals stiekem naar beneden kijken of naar je telefoon grijpen. Zodra het systeem afwijkend gedrag ziet, krijgt de docent automatisch een melding. Je hoeft daardoor niet steeds alle leerlingen scherp in de gaten te houden. Je kunt je aandacht verdelen en sneller reageren op verdachte situaties. In Amerika wordt Proctortrack vooral gebruikt voor online examens.
Pas op met plagiaatcheckers
Er zijn tegenwoordig veel online plagiaatcheckers beschikbaar, maar wees voorzichtig met overhaaste conclusies. Deze tools zijn namelijk niet 100% waterdicht. Je kunt dit zelf eenvoudig testen door een door jou zelfgeschreven tekst te laten controleren – de kans is aanwezig dat de checker tóch een melding van plagiaat geeft, terwijl jij zeker weet dat het origineel is. Daarom is het belangrijk om niet alleen op technologie te vertrouwen, maar ook het gesprek aan te gaan met je leerlingen. Wat verstaan zij onder plagiaat? Waar ligt de grens tussen inspiratie en overschrijven?
Om je daarbij te helpen, hebben we kletskaarten over plagiaat gemaakt– een praktisch hulpmiddel om op een open en heldere manier het gesprek te voeren. Download ze hier gratis en stimuleer bewustwording in jouw klas.
AI in jouw klas: zinvol of overdreven?
Misschien denk je nu: interessant, maar werkt dit ook in mijn klas? Voor middelbare scholen en basisscholen in Nederland zijn systemen als Turnitin vaak goed bruikbaar. Vooral bij grotere werkstukken of profielwerkstukken kun je plagiaat snel opsporen. Leerlingen leren meteen wat wel en niet kan bij het maken van opdrachten.
Een systeem zoals Proctortrack lijkt misschien wat overdreven voor jouw klaslokaal. Zeker in het basisonderwijs lijkt dit geen passende maatregel. Toch is deze ontwikkeling een interessante, voor bijvoorbeeld digitale toetsen of eindexamens. Het helpt jou en je collega’s om toezicht eenvoudiger en betrouwbaarder te maken.
Ethiek en privacy: hoe ver kun je gaan?
Een techniek als Proctortrack heeft natuurlijk een keerzijde. Want hoe zit het met de privacy van leerlingen? En wat mag je precies doen om fraude te voorkomen? Zijn we in het onderwijs wel klaar voor AI-monitoring?
AI-systemen zoals gezichtsherkenning en slimme camera’s kunnen heel effectief zijn bij het opsporen van spieken. AI houdt leerlingen continu in de gaten en slaat informatie op. Dat voelt al snel als overdreven controle. Willen we dat?
Daarnaast kan zo’n aanpak de sfeer in je klas negatief beïnvloeden. Leerlingen kunnen zich onzeker voelen of zelfs angstig worden tijdens toetsen. Ze weten immers dat elke beweging gevolgd wordt. Jij wilt juist een klas waarin leerlingen ontspan
Hoe ver mag je gaan om afkijken te voorkomen?
Je moet dus goed nadenken over hoe ver je hierbij gaat. Wil je echt elke leerling constant controleren met technologie? Of kun je beter zorgen voor duidelijke afspraken en vertrouwen?
Een goede balans is belangrijk. Je kunt technologie gebruiken als hulpmiddel, maar blijf altijd nadenken over de grenzen. Als leerlingen zich teveel gecontroleerd voelen, kunnen ze juist minder gemotiveerd raken. Vertrouwen tussen jou en je leerlingen blijft een van de belangrijkste pijlers van goed onderwijs.
Het is slim om hier samen met collega’s over na te denken. Bespreek met elkaar hoeveel controle jullie vinden passen bij jullie school. Vraag je af wat belangrijker is: alles uitsluiten of juist vertrouwen geven?
Je kunt deze discussie ook voeren met je leerlingen. Laat ze zelf nadenken over waarom eerlijkheid belangrijk is en hoe je dat samen bereikt.
Digitale toetsen veiliger maken: zo doe je dat
We noemden hiervoor al even de digitale toetsen. Digitaal toetsen wordt steeds gebruikelijker in het onderwijs. Maar hoe zorg je ervoor dat leerlingen eerlijk werken en digitaal spieken moeilijker wordt? Hieronder onze praktische tips om digitaal toetsen veiliger en overzichtelijker te maken.
Tip 1: Maak collega's bewust van digitaal spieken
Het begint allemaal met bewustwording. Niet iedereen is even handig met digitale middelen. Daarom is het belangrijk om collega's en surveillanten goed te informeren over moderne manieren van spieken. Organiseer bijvoorbeeld een korte bijeenkomst waarin je voorbeelden laat zien van slimme gadgets. Denk aan smartwatches, mini-camera’s of slimme pennen. Als iedereen weet waarop ze moeten letten, voorkom je makkelijker problemen.
Tip 2: Creëer een veilige digitale omgeving
Leerlingen hebben tijdens digitale toetsen soms toegang tot internet en andere programma’s. Dat maakt spieken eenvoudiger. Een handige oplossing is Mobile Device Management (MDM). Met dit systeem bepaal jij precies wat leerlingen tijdens de toets kunnen gebruiken. Je stelt in dat leerlingen alleen de toetsomgeving kunnen openen en niets anders.
Een concreet voorbeeld: tijdens een digitale toets kun je met MDM instellen dat leerlingen niet kunnen schakelen naar apps zoals WhatsApp of Google. Ook kopiëren en plakken van tekst kan geblokkeerd worden. Zo voorkom je makkelijk dat leerlingen snel antwoorden opzoeken of uitwisselen.
Tip 3: Instructie voor surveillanten
Surveillanten spelen een belangrijke rol bij het voorkomen van digitaal spieken. Zorg daarom dat iedereen die toezicht houdt tijdens toetsen precies weet waarop ze moeten letten. Geef surveillanten vooraf een duidelijke checklist met punten die ze moeten controleren. Denk bijvoorbeeld aan:
Zijn smartwatches en draadloze oortjes ingeleverd?
Liggen smartphones buiten handbereik?
Zijn er opvallende accessoires zoals petten, brillen of haarspelden met camera’s?
Gedragen leerlingen zich opvallend of zenuwachtig?
Tip 4: Extra alert bij toiletbezoek
Tijdens toetsen is toiletbezoek vaak een lastig moment. Leerlingen kunnen daar makkelijk informatie uitwisselen of online zoeken naar antwoorden. Een eenvoudige oplossing is om leerlingen te begeleiden naar het toilet. Zo voorkom je dat leerlingen onderweg contact hebben met anderen of snel iets opzoeken op hun telefoon.
Tip 5: Maak afspraken duidelijk aan leerlingen
Heldere communicatie helpt enorm bij het voorkomen van digitaal spieken. Vertel leerlingen vooraf duidelijk wat je verwacht en welke spullen verboden zijn. Bespreek ook waarom deze regels belangrijk zijn. Als leerlingen begrijpen dat het om eerlijkheid en vertrouwen gaat, accepteren ze regels vaak makkelijker.
Afkijken als leermiddel: slim of onhandig?
Afkijken hoeft natuurlijk niet altijd slecht te zijn. Sterker nog: soms leren leerlingen juist meer door bewust bij elkaar te kijken. Afkijken kan onderdeel zijn van een actief leerproces. Stel dat leerlingen bezig zijn met een opdracht, maar vastlopen. Ze weten even niet hoe ze verder moeten. Dan kan het waardevol zijn dat ze even bij hun buurman of buurvrouw kijken. Zo krijgen ze nieuwe ideeën of zien ze hoe anderen een probleem aanpakken.
Belangrijk is dat leerlingen niet alleen het antwoord overnemen, maar ook begrijpen hoe ze daar komen. Jouw taak is om ze hierin te begeleiden. Je helpt ze actief na te denken en kritisch te kijken naar wat ze van elkaar overnemen.
Padlet: actief leren door samenwerken
Een praktisch voorbeeld hiervan is het gebruik van Padlet. Dit is een online prikbord waarop leerlingen hun antwoorden of ideeën plaatsen. Natuurlijk zien ze ook wat anderen plaatsen. Misschien denk je dan: "Zijn ze niet alleen maar antwoorden aan het overschrijven?" Toch werkt het anders.
Leerlingen leren juist van elkaar door ideeën te vergelijken en te bespreken. Je kunt dit stimuleren door bijvoorbeeld aan het eind van een opdracht leerlingen hun keuze te laten toelichten. Vraag ze waarom ze een bepaald antwoord hebben overgenomen of waarom ze iets anders hebben bedacht. Zo maak je van ‘afkijken’ een zinvolle samenwerking en actief leren.
Hoe pak je dit aan in jouw klas?
Wil je gecontroleerd afkijken inzetten in jouw klas? Geef leerlingen dan bewust opdrachten waarbij samenwerken noodzakelijk is. Bijvoorbeeld:
- Geef groepjes een uitdagend probleem waar ze samen een oplossing voor moeten vinden.
- Gebruik digitale tools zoals Padlet, waarbij leerlingen openlijk ideeën delen en bespreken.
- Laat leerlingen na een opdracht vertellen hoe ze aan hun antwoord zijn gekomen. Zo controleer je of ze echt iets geleerd hebben en niet alleen antwoorden overschrijven.
Conclusie: afkijken is veranderd, en hoe we ermee omgaan ook
Digitale ontwikkelingen hebben het afkijken flink veranderd. Waar vroeger een simpel spiekbriefje snel te herkennen was, maken smartwatches, slimme brillen en camera’s spieken nu veel minder zichtbaar. Tegelijk biedt technologie ook slimme oplossingen om spieken tegen te gaan.
Toch is technologie niet hét antwoord. Belangrijker is het gesprek dat je met leerlingen voert over eerlijkheid en vertrouwen. Maak leerlingen bewust van wat eerlijk leren inhoudt en wanneer samenwerken juist nuttig is. Zo zet je de kracht van technologie in, maar blijft het onderwijs gebaseerd op vertrouwen. Afkijkpreventie vraagt dus vooral om een goede balans: tussen slimme controle én het stimuleren van eigen verantwoordelijkheid.
> Wil je meer leren over wat AI voor jou en je leerlingen kan betekenen? Volg dan onze training AI in de klas en leer hoe je AI op een veilige en verantwoorde manier gebruikt, zodat je leerlingen er optimaal gebruik van kunnen maken zonder risico’s.
0 comments