Podcasts in het onderwijs: leren door te luisteren en te maken
Podcasts zijn een krachtig leermiddel. Ze maken leren boeiend, toegankelijk en interactief. Een podcast kan leerlingen op een andere manier laten nadenken over de lesstof. Bovendien stimuleert het luisteren naar én maken van podcasts vaardigheden zoals kritisch denken, samenvatten en presenteren. Genoeg redenen om podcasts in te zetten in de klas. In dit artikel ontdek je de verschillende soorten podcasts die je kunt gebruiken, hoe je er zelf een maakt en waarom een podcast een slimme manier is om formatief te toetsen. Klaar om audio in te zetten als leerinstrument? Lees dan verder!
Wat is een podcast?
Een podcast is een audiobestand dat je kunt beluisteren wanneer het jou uitkomt. Het is als een radioprogramma, maar dan on demand. Podcasts kunnen informatief, verhalend of discussiërend zijn en worden vaak gebruikt om kennis over te dragen of een onderwerp te verdiepen. In de klas kun je zowel bestaande educatieve podcasts inzetten als zelf een podcast laten maken door je leerlingen.
Je kunt podcasts luisteren via platforms zoals Spotify, Apple Podcasts en Google Podcasts, maar ook via andere platforms. Sommige podcasts zijn speciaal gemaakt voor het onderwijs en bevatten extra lesmateriaal of opdrachten die je direct in de klas kunt gebruiken.
Er zijn ook podcasts die gaan over het onderwijs, voorbeelden daarvan zijn ‘Tjipcast’, ‘Niet lullen maar lesgeven’ en ‘Na de bel’.
Waarom podcasts in de klas?
Podcasts zijn een geweldige manier om lesstof op een andere manier aan te bieden. Ze zijn ideaal voor auditief ingestelde leerlingen, die beter leren door te luisteren dan door te lezen. Maar ook voor differentiatie zijn ze nuttig. Je kunt bijvoorbeeld een podcast aanbieden als extra uitleg voor leerlingen die moeite hebben met een bepaald onderwerp, terwijl anderen zelfstandig verder werken.
Daarnaast zijn podcasts flexibel. Leerlingen kunnen luisteren waar en wanneer het ze uitkomt: onderweg, tijdens het sporten of thuis. Voor jou is het ook tijdsefficiënt. Een uitleg die je één keer inspreekt, kunnen leerlingen later zo vaak terugluisteren als ze willen. Dit kan de druk op herhaalde instructies in de klas verminderen.
en ander voordeel is dat podcasts creatief denken en presenteren stimuleren. Laat leerlingen zelf een podcast maken over een onderwerp. Dit daagt hen uit om de stof samen te vatten, helder uit te leggen en zelf actief aan de slag te gaan. Zo leren ze niet alleen de inhoud beter, maar ontwikkelen ze ook communicatieve vaardigheden.
Door podcasts in te zetten, bied je leerlingen verschillende manieren om de lesstof te verwerken én geef je ze de kans om kennis op een andere manier over te dragen. Of ze nu luisteren of zelf een podcast maken, ze zijn actief bezig met de leerstof! Redenen genoeg om er iets mee te doen, of niet soms?
Verschillende vormen van podcasts voor het onderwijs
Hartstikke mooi dus, die podcasts. Maar hoe kun je ze nu precies inzetten in de klas? Dat kan op verschillende manieren. Je kunt zelf een podcast maken om uitleg te geven, maar ook leerlingen hun eigen podcast laten opnemen. Hieronder vind je een aantal vormen die je kunt gebruiken.
Uitleg- en instructiepodcast
Je kunt een podcast maken waarin je een onderwerp uitlegt. Leerlingen kunnen dit op elk moment terugluisteren, bijvoorbeeld als voorbereiding op een toets of als extra uitleg bij lastige stof. Dit werkt goed in een flipped classroom-aanpak, waarbij leerlingen thuis luisteren en in de les vragen kunnen stellen.
Voorbeeld: Een podcast waarin je de stelling van Pythagoras uitlegt of een historische gebeurtenis samenvat.
Interviewpodcast
Laat leerlingen een expert, een docent of elkaar interviewen over een onderwerp uit de les. Hierdoor leren ze verdiepende vragen te stellen en de stof beter te begrijpen. En andere leerlingen kunnen het weer terugluisteren. Dit kun je natuurlijk ook klassikaal doen. Erg leuk om te doen!
Voorbeeld: Een groep leerlingen interviewt een bioloog over klimaatverandering of een grootouder over hoe school vroeger was.
Verhalende podcast
Sommige onderwerpen kun je beter uitleggen in de vorm van een verhaal. Denk aan een geschiedenisles waarin een leerling zich verplaatst in een middeleeuws kind en zijn dag beschrijft. Met geluidseffecten en een duidelijke structuur wordt de podcast nog levendiger.
Voorbeeld: Een hoorspel over het leven van een Romeinse soldaat of een ingesproken boekbespreking.
Debat- of discussiepodcast
Bij maatschappijleer of filosofie kun je leerlingen een discussie laten opnemen over een stelling. Dit dwingt ze om hun argumenten helder te formuleren en naar elkaar te luisteren.
Voorbeeld: Een debat over de invloed van sociale media op jongeren of een ethische discussie over kunstmatige intelligentie.
Onderzoeks- of reportagepodcast
Laat leerlingen onderzoek doen naar een onderwerp en daar een journalistieke podcast over maken. Zo leren ze onderzoeksvaardigheden en kritisch denken.
Voorbeeld: Een reportage over hoe AI ons dagelijks leven verandert of een onderzoek naar de impact van fast fashion.
Reflectie- en ervaringspodcast
Laat leerlingen reflecteren op een project, stage of uitwisseling door hun ervaringen in een podcast te bespreken. Zo leren ze zelfreflectie en leren ze van elkaar.
Voorbeeld: Leerlingen delen wat ze hebben geleerd tijdens een maatschappelijk project of geven hun mening over een klassikale opdracht.
Podcast met muziek en geluidseffecten
Voor creatieve vakken zoals CKV of muziek kunnen leerlingen experimenteren met geluidseffecten en muziek om een sfeer neer te zetten.
Voorbeeld: Een hoorspel bij een literatuurproject of een soundscape over een bepaalde historische periode.
Podcasts maken in de klas
e kunt zelf een podcast maken om uitleg te geven, maar je kunt dit ook je leerlingen laten doen. Hieronder leggen we uit hoe je dat aanpakt.
Zelf een podcast maken
Stap 1: Kies je onderwerp en doelgroep
Denk goed na over het leerdoel van je podcast. Wil je een concept uitleggen, een historische gebeurtenis bespreken of een boek analyseren? Zorg ervoor dat je podcast kort en krachtig blijft. Een aflevering van 5 tot 15 minuten is meestal voldoende om de aandacht vast te houden.
Stap 2: Schrijf een script
Een goed script helpt je om gestructureerd en duidelijk te spreken. Houd het simpel:
- Introductie: Stel jezelf kort voor en vertel waar de podcast over gaat.
- Hoofdonderwerp: Werk met een duidelijke structuur en bespreek de kernpunten van je onderwerp.
- Slot: Vat de belangrijkste punten samen en eindig met een call-to-action. Dit kan een reflectievraag zijn of een opdracht voor de leerlingen.
Stap 3: Opnemen
Voor een podcast heb je geen dure apparatuur nodig. Gebruik gratis tools zoals Spotify for Podcasters of Audacity om op te nemen. Het is wel nodig om een goede microfoon te gebruiken.
Tips voor een goede opname:
- Houd de microfoon dicht bij je mond en spreek rustig en duidelijk.
- Kies een stille ruimte om ruis en achtergrondgeluiden te voorkomen.
- Neem je podcast in delen op als dat makkelijker is.
Stap 4: Bewerken en publiceren
Na de opname kun je je podcast verbeteren met een eenvoudige bewerkingstool zoals Audacity of CapCut.
Wat kun je doen?
- Stiltes of versprekingen knippen.
- Een korte intro- en outro-muziek toevoegen. Gebruik hiervoor rechtenvrije muziek van Pixabay of de YouTube Audio Library.
- Publiceren kan eenvoudig via Spotify for Podcasters, SoundCloud of YouTube. Deel de link met je leerlingen, zodat ze de podcast kunnen beluisteren wanneer het ze uitkomt.
Met deze stappen kun je redelijk eenvoudig een podcast maken die je lessen ondersteunt. Je kunt natuurlijk ook AI tools, zoals ChatGPT, inzetten voor de voorbereiding en het script.
Wil je dat je leerlingen zelf een podcast maken? Hieronder bespreken we hoe je dat aanpakt.
Leerlingen een podcast laten maken
Zoals we eerder al hebben verteld, is het maken van een podcast een effectieve manier om leerlingen met de lesstof om te laten gaan. Zo leren ze inhoud te verwerken en helder te communiceren en samen te werken. Bovendien geeft het ze de kans om hun werk echt te publiceren. Hoe gaaf is dat?
Een podcast maken stimuleert verschillende vaardigheden:
- Spreekvaardigheid: Leerlingen leren helder en gestructureerd praten.
- Samenwerken: In duo’s of groepjes verdelen ze taken zoals schrijven, opnemen en editen.
- Kritisch denken: Ze moeten nadenken over de inhoud, de opbouw en hoe ze hun boodschap overbrengen.
- Informatie structureren: Leerlingen leren een onderwerp samenvatten en logisch presenteren.
- Motiveert leerlingen: Omdat ze hun podcast echt kunnen delen en beluisteren, voelt het als een ‘echte’ opdracht.
Je kunt dit inzetten voor allerlei verschillende vakken. Nederlands, geschiedenis, maatschappijleer, vreemde talen, aardrijkskunde, wiskunde: overal is een onderwerp bij te bedenken.
Hoe begeleid je leerlingen bij het maken van een podcast?
Stap 1: Thema kiezen
Laat leerlingen werken rond een onderwerp dat past bij je vak. Dit kan een boekbespreking zijn, een interview met een expert of een discussie over een actueel thema.
Geef een duidelijke opdracht, zoals: "Maak een podcast van vijf minuten waarin je een actuele milieukwestie uitlegt en je mening onderbouwt."
Bepaal of leerlingen de podcast individueel, in duo’s of in kleine groepen maken.
Stap 2: Script schrijven
Voor een goede podcast is een duidelijke structuur nodig. Laat leerlingen een korte opzet maken met een begin, midden en einde.
In de introductie vertellen ze kort wie ze zijn en waar de podcast over gaat.
In het middenstuk werken ze het onderwerp uit, bijvoorbeeld door argumenten te geven, een expert te interviewen of een verhaal te vertellen.
In de afsluiting vatten ze kort samen en stellen ze een reflectievraag of roepen ze op tot actie.
Laat ze ook nadenken over interviewvragen als ze een gast uitnodigen.
Stap 3: Opnemen en bewerken
Opnemen kan met gratis en eenvoudige apps zoals Spotify for Podcasters, Vocaroo of GarageBand (voor iPhone).
Zorg voor een stille ruimte om ruis en afleiding te voorkomen.
Spreek rustig en duidelijk. Laat leerlingen een testopname maken om hun volume en toon te controleren.
Optioneel kunnen ze hun podcast bewerken met CapCut of Audacity om storende stiltes of versprekingen eruit te halen.
Stap 4: Publiceren en delen
De laatste stap is het delen van de podcast. Dit kan op verschillende manieren:
Intern delen via een schoolplatform zoals Google Drive, Teams of de elektronische leeromgeving.
Presenteren in de klas, waarbij leerlingen naar elkaars podcasts luisteren en feedback geven.
Je kunt er zelfs een wedstrijd of luisterronde van maken waarin de beste podcast wordt gekozen. Het is hoe dan ook een goed idee om elkaar feedback te geven op het gemaakte werk. Wat zijn tops en tips? Zo maak je van het maken van een podcast een toegankelijke én leuke werkvorm die ze niet snel vergeten.
Podcast als formatieve toetsvorm
Maar je kunt nog veel meer met een podcast. Wist je dat een podcast een effectieve en creatieve manier is om leerlingen formatief te toetsen? In plaats van een schriftelijke toets, kunnen ze hun begrip van de leerstof mondeling laten zien. Dit geeft jou waardevolle inzichten in hun denkproces, argumentatie en kennisniveau. Bovendien sluit deze methode beter aan bij leerlingen die moeite hebben met schrijven of last hebben van toetsstress.
Waarom is een podcast geschikt voor formatief toetsen?
Een podcast dwingt leerlingen om actief met de lesstof aan de slag te gaan. Ze moeten niet alleen begrijpen wat ze geleerd hebben, maar dit ook helder en gestructureerd uitleggen. Dit maakt het een krachtige manier van toetsing.
Voordelen van de podcast als formatieve toetsvorm:
Actieve verwerking van de leerstof – Leerlingen zetten de stof om in hun eigen woorden, wat helpt bij beter begrip en onthouden.
Flexibiliteit in expressie – Geschikt voor leerlingen die beter mondeling dan schriftelijk presteren. Vooral voor auditieve en verbale leerlingen is dit een prettige manier om te laten zien wat ze weten.
Hogere betrokkenheid – Een podcast voelt minder als een ‘toets’ en meer als een project waar leerlingen zelf regie over hebben. Dit vergroot de motivatie bij sommige leerlingen.
Reflectie en zelfregulatie – Door hun eigen opname terug te luisteren, ontdekken leerlingen zelf wat beter kan en leren ze kritisch naar het eigen werk te kijken.
Geen toetsstress – Voor sommige leerlingen kan een mondelinge verwerkingsopdracht een minder grote drempel zijn dan een schriftelijke toets.
> Wil je leren hoe je podcasts effectief inzet in jouw klas?
Doe mee aan onze training Podcast maken in het onderwijs!
Hoe kun je een podcast als formatieve toets gebruiken?
Een podcast is een flexibele toetsvorm die je op verschillende manieren kunt inzetten. Hieronder delen we vijf manieren met je om podcasts te gebruiken als formatieve toets.
1. Samenvatting van de leerstof
Laat leerlingen een korte podcast maken waarin ze een lesonderwerp uitleggen in 3 tot 5 minuten. Dit dwingt ze om de kernpunten helder samen te vatten en in eigen woorden uit te leggen.
Voorbeeld: Een geschiedenisleerling maakt een podcast over de Franse Revolutie en legt uit waarom deze begon en wat de gevolgen waren.
2. Vraag en antwoord-podcast
Leerlingen nemen een interview af over de lesstof. Jij als docent kunt vooraf een lijst met vragen opstellen, maar je kunt leerlingen ook zelf verdiepende vragen laten bedenken. Dit stimuleert begrip en kritisch denken.
Voorbeeld: Twee leerlingen bespreken de werking van fotosynthese. De een stelt vragen, de ander legt het uit en samen denken ze na over toepassingen in de natuur.
3. Reflectie en metacognitie
Laat leerlingen een podcast opnemen waarin ze reflecteren op hun leerproces. Ze kunnen vertellen wat ze geleerd hebben, waar ze nog moeite mee hebben en welke leerstrategieën voor hen werken. Zo gaan ze bewuster met hun eigen leren om.
Voorbeeld: In een mentorles bespreken leerlingen hoe ze zich voorbereiden op een toetsweek. Wat werkt goed? Waar lopen ze tegenaan?
4. Rollenspel en debat
Laat leerlingen in de huid kruipen van historische figuren, wetenschappers of fictieve personages en voer een discussie. Zo kunnen ze verschillende perspectieven begrijpen en argumentatievaardigheden ontwikkelen.
Voorbeeld: Een podcast over klimaatverandering waarin leerlingen discussiëren als politicus, wetenschapper en milieuactivist. Ze verdedigen hun standpunt en reageren op elkaar.
5. Onderzoeksopdracht
Laat leerlingen een onderzoeksgerichte podcast maken waarin ze bronnen analyseren en hun bevindingen presenteren. Dit kan een korte reportage zijn waarin ze feiten verzamelen en uitleggen.
Voorbeeld: Een groep leerlingen onderzoekt hoe nepnieuws zich verspreidt. Ze analyseren verschillende nieuwsberichten en leggen in hun podcast uit hoe je desinformatie kunt herkennen.
Met podcasts als toetsvorm geef je leerlingen de ruimte om op een creatieve manier te laten zien wat ze weten. Het maakt formatief toetsen afwisselender en leuker!
Beoordeling en feedback van de podcast als formatieve toets
Bij een formatieve toets gaat het niet om een cijfer, maar om constructieve feedback. Het doel is dat leerlingen inzicht krijgen in hun leerproces en zichzelf verbeteren. Een podcast biedt hiervoor een uitstekende mogelijkheid. Je kunt feedback geven op verschillende aspecten van het werk.
Waar let je op bij de beoordeling?
Om de podcast goed te evalueren, kun je deze vijf criteria gebruiken:
Inhoud: Begrijpt de leerling de kern van het onderwerp en kan hij of zij dit goed uitleggen?
Duidelijkheid: Is de uitleg helder en gestructureerd? Wordt de informatie logisch opgebouwd?
Argumentatie: Worden uitspraken goed onderbouwd? Komen er voldoende voorbeelden of bewijzen aan bod?
Creativiteit: Hoe origineel en boeiend is de podcast? Wordt er gebruikgemaakt van een interessante vertelstijl of creatieve elementen zoals muziek en geluidseffecten?
Reflectie: Kan de leerling benoemen wat goed ging en wat beter kon? Wordt er kritisch gekeken naar het eigen werk?
Je kunt feedback geven door te luisteren en schriftelijk of mondeling te reageren. Maar je kunt leerlingen ook elkaars podcasts laten beluisteren en laten reflecteren op wat goed ging en wat beter kan..
Laat leerlingen bijvoorbeeld in duo’s werken en elkaar feedback geven op basis van de bovenstaande criteria. Ze kunnen bijvoorbeeld aangeven of de uitleg helder was of dat bepaalde delen beter gestructureerd konden worden.
Conclusie: aan de slag met podcasts
Podcasts kunnen een hele waardevolle toevoeging zijn aan je leeromgeving. We hebben in dit artikel uitgelegd dat een podcast een krachtige manier om leren interactiever en boeiender te maken.
Je kunt hier het beste mee aan de slag gaan, door het gewoon te proberen. Maak zelf een podcast en kijk hoe het gaat. Probeer het vervolgens een in de klas en zie hoe je leerlingen erop reageren. Wil je stap voor stap instructies voor het maken van een podcast? Volg dan onze speciale training!
> Wil je leren hoe je podcasts effectief inzet in jouw klas? Doe mee aan onze training Podcast maken in het onderwijs!
0 comments