AI is een onderwerp dat het onderwijs verdeelt. De ene docent ziet het als een revolutionaire kans, de andere als een bedreiging voor de menselijke connectie. Maar één ding is duidelijk: AI verandert de manier waarop we leren en lesgeven. In dit artikel onderzoeken we waarom AI zoveel discussie oproept, welke kansen en risico’s het biedt en hoe je een balans kunt vinden. Of je nu enthousiast bent of sceptisch, AI zal een rol spelen in de toekomst van jouw leerlingen. Het is aan jou om deze technologie slim en verantwoord te omarmen.
Waarom AI in het onderwijs zoveel discussie oproept
AI is een onderwerp dat in het onderwijs voor veel verdeeldheid zorgt. We zien het veel in onze trainingen: de ene docent ziet het als een revolutionaire kans, terwijl de ander vooral risico’s ziet.
Dit is niet zo gek. AI kan indrukwekkende dingen doen, zoals essays schrijven, complexe wiskundesommen oplossen en lessen voorbereiden en differentiëren. Tegelijk zijn er ook hele simpele dingen waar AI moeite mee heeft.
Een voorbeeld: stel een AI tool, zoals Claude of ChatGPT, deze vraag maar eens: “Maak een Nederlandse plaatsnaam van deze letters: dvenniheoed. Gebruik elke letter, maar je mag elke letter maar 1x gebruiken.” Grote kans dat de tool een totaal verkeerd antwoord geeft. Het juiste antwoord is overigens Eindhoven, maar dit is voor de gemiddelde AI tool (op dit moment) dus niet mogelijk. Terwijl het je wel kan helpen met andere, veel complexere, taken!
Dus er zijn terechte zorgen over fouten, bias en de invloed op de rol van docenten en leerlingen. Voor sommigen voelt het als een hulpmiddel dat werk makkelijker maakt. Voor anderen is het een bedreiging die de kern van het onderwijs raakt: de menselijke connectie.
Maar het is belangrijk te focussen op datgene wat AI wel heel goed kan en daar je voordeel mee te doen.
Kansen versus risico’s
De discussie over AI draait vaak om twee uitersten. Aan de ene kant zijn er de kansen. AI kan werk automatiseren, onderwijs personaliseren en zelfs leerlingen helpen die moeite hebben met taal of rekenen. Denk aan een leerling die met AI hulp krijgt bij het schrijven van een sollicitatiebrief. Dat maakt een enorm verschil.
Aan de andere kant zijn er risico’s. Wat gebeurt er met de gegevens van leerlingen? Hoe ga je om met fouten in de AI-output? En wordt het onderwijs niet te afhankelijk van technologie? Deze vragen zijn belangrijk, omdat ze bepalen hoe we AI op een veilige en verantwoorde manier kunnen inzetten.
Slim kiezen waar je AI inzet
De kracht van AI zit in hoe je het gebruikt. Denk aan een leerling die goed is in wiskunde, maar minder in taal. Jij helpt hem door te focussen op zijn sterke punten. Zo werkt het ook met AI. Je hoeft niet alles aan AI over te laten, maar zet het in waar het waarde toevoegt.
Over de streep met AI
Tijdens onze AI-trainingen starten we vaak met een stellingen spel. Dit spel heet "Over de streep". Het werkt heel simpel: we lezen een stelling voor en jij kiest een plek langs een denkbeeldige streep. Links betekent dat je het eens bent, rechts dat je het oneens bent, en in het midden dat je twijfelt. Zo ziet iedereen snel hoe verschillend iedereen in de groep naar een onderwerp kijkt.
"We moeten AI buiten de schooldeuren houden."
Een van de stellingen die we gebruiken is: "We moeten AI buiten de schooldeuren houden." Dit roept vaak veel discussie op. Docenten die het er heel erg mee eens zijn, geven bijvoorbeeld aan dat ze AI vooral als een bedreiging zien. Ze maken zich zorgen over plagiaat, privacy, over hoe betrouwbaar AI is, en over het effect op de rol van docenten. Terechte zorgen, uiteraard.
Aan de andere kant staan docenten die juist de kansen zien. Zij zien AI als een hulpmiddel om hun lessen te verrijken en leerlingen te ondersteunen.
Wat altijd opvalt, is dat een groot deel van de groep in het midden staat. Deze docenten weten nog niet precies wat ze van AI moeten vinden. Ze willen graag meer weten voordat ze een mening vormen.
Wat we leren van docenten voor en na de training
Aan het einde van de training herhalen we het spel met dezelfde stelling. Wat we dan zien, is dat veel docenten van plek zijn veranderd. Docenten die aan het begin bang waren voor AI, staan nu vaak in het midden of zelfs aan de kant van de kansen. Ze hebben geleerd hoe AI werkt, welke mogelijkheden het biedt en hoe ze het veilig kunnen inzetten in de klas.
Dit laat zien hoe belangrijk het is om open te staan voor nieuwe technologieën en je er eerst in te verdiepen voordat je een oordeel velt. Met meer kennis en praktische voorbeelden ontdek je dat AI geen bedreiging hoeft te zijn, maar een waardevol hulpmiddel kan worden.
Voorbeeld: een leerling met praktische talenten
Stel je voor: een jongen op een praktijkschool die ervan droomt om automonteur te worden. Hij heeft een passie voor auto's en is ontzettend goed met zijn handen. Maar als hij een stageplek wil regelen, loopt hij vast. Het schrijven van een sollicitatiebrief en het voeren van een gesprek voelt voor hem als een enorme drempel. Hij is er niet zo goed in, zijn talenten liggen in het werken met zijn handen.
Hoe AI deze leerling kan helpen
AI kan hier echt het verschil maken. Met een tool zoals ChatGPT, Gemini of Claude kan de leerling zijn ideeën en wensen eenvoudig invoeren. Hij kan de AI helpen hem te vragen zijn sterke punten te ontdekken en samen naar de vacature te kijken. Vervolgens kan AI een goede brief voor hem opstellen. Tot slot kan de leerling het sollicitatiegesprek zelfs oefenen met de AI. Gewoon door ermee te praten! Dit is geen toekomstmuziek meer - het kan nu al.
Zelfvertrouwen door technologie
Het resultaat is dat de leerling zich veel zelfverzekerder gaat voelen. Hij gaat het gesprek in met een goed voorbereide brief en heeft geoefend hoe hij zichzelf kan presenteren. Dit vergroot zijn kansen op een stage en geeft hem het zelfvertrouwen om zijn ambities waar te maken. AI helpt hem niet door zijn werk over te nemen, maar door hem te ondersteunen waar hij het nodig heeft. En dat is precies waar de kracht van AI ligt: leerlingen in hun kracht zetten.
Waarom de angst voor AI begrijpelijk is
AI klinkt indrukwekkend, maar het heeft zeker zijn beperkingen. Het kan bijvoorbeeld fouten maken die een mens nooit zou maken. Denk aan een AI-tool die een verkeerd antwoord geeft omdat het de context niet begrijpt. Of een fout maakt bij eenvoudige vragen, zoals spelling of rekenen. Deze fouten kunnen het vertrouwen in de technologie ondermijnen.
Daarnaast is bias een probleem. AI leert van data, en die data is niet altijd vrij van vooroordelen. Hierdoor kan een AI-systeem bijvoorbeeld oneerlijke aanbevelingen doen of bepaalde groepen leerlingen onbedoeld benadelen. Dit vraagt om extra alertheid bij het gebruik van AI.
Kritisch blijven is cruciaal
De zorgen over AI zijn dus zeker niet ongegrond. Daarom is het belangrijk dat je kritisch blijft. Vraag jezelf altijd af: “Hoe betrouwbaar is deze tool? En hoe beïnvloedt het mijn leerlingen?” AI kan veel, maar het mag nooit zonder controle worden ingezet.
Een gezonde dosis kritisch denken helpt je om AI slim en verantwoordelijk te gebruiken. Het gaat erom dat je de kracht van AI benut, maar altijd in combinatie met jouw kennis en ervaring. Zo maak je optimaal gebruik van wat AI kan, zonder de valkuilen over het hoofd te zien.
De kansen van AI voor docenten en leerlingen
AI biedt enorm veel kansen voor het onderwijs. Hieronder lichten we een aantal belangrijke mogelijkheden uit.
AI als ondersteuning in gepersonaliseerd leren
AI maakt gepersonaliseerd leren eenvoudiger dan ooit. Stel je voor dat elke leerling opdrachten krijgt die precies aansluiten bij hun niveau en behoeften. Met AI kun je dit mogelijk maken. De technologie kan sterke en zwakke punten van leerlingen vinden en automatisch aangepast lesmateriaal aanbieden. Zo krijgen leerlingen de aandacht die ze nodig hebben om te groeien. En kun jij je meer focussen op je inhoudelijk werk en de relatie met je leerling (zie ook het volgende punt).
Meer tijd voor persoonlijke aandacht
Je bent vaak druk met administratieve taken, zoals nakijken en planningen maken. AI kan een deel van dit werk overnemen. Denk aan een tool die automatisch spellingtoetsen nakijkt of leerlingdata analyseert. Dit bespaart jou tijd, zodat je meer aandacht kunt besteden aan wat echt belangrijk is: je leerlingen. Het gebruik van AI betekent niet dat je minder betrokken bent, maar juist dat je je meer kunt richten op het persoonlijke contact.
Praktische toepassingen van AI
AI biedt ook praktische tools die jouw lessen kunnen verrijken. Denk aan hulp bij schrijfvaardigheid, het maken van simulaties of het visualiseren van data. Leerlingen kunnen met AI betere presentaties maken of ingewikkelde concepten op een eenvoudige manier begrijpen. Dit zorgt voor meer betrokkenheid in de klas en maakt leren leuker.
Voorbeelden van toepassingen voor het primair onderwijs
Hulp bij schrijven
Een groep 8-leerling die moeite heeft met verhalen schrijven kan ChatGPT gebruiken om ideeën te brainstormen. De tool helpt hen structuur aan te brengen en inspirerende zinnen te bedenken. Dit maakt het schrijfproces toegankelijker en geeft de leerling meer zelfvertrouwen.
Visualisaties in biologie
Met een tool zoals Canva kunnen leerlingen in groep 6 een kleurrijke poster maken over het menselijk lichaam. Ze gebruiken AI om plaatjes en tekst te genereren, waardoor ze sneller tot een mooi eindresultaat komen.
Voorbeelden van toepassingen voor het voortgezet onderwijs
Data-analyse in aardrijkskunde
In de bovenbouw kan AI helpen bij een project over klimaatverandering. Leerlingen gebruiken een tool zoals Datawrapper om data over CO₂-uitstoot in grafieken om te zetten. Zo leren ze niet alleen over het klimaat, maar ook hoe je data analyseert en presenteert.
Simulaties in natuurkunde
Bij een experiment over zwaartekracht kunnen leerlingen een AI-gestuurde simulatie gebruiken om verschillende scenario’s te testen. Ze kunnen bijvoorbeeld zien wat er gebeurt als de zwaartekracht op aarde verandert. Zo wordt de les interactiever en inzichtelijker!
Experimenteren met AI: de weg naar balans
AI is wat ons betreft geen technologie die je zomaar negeert. Het is er al, en leerlingen gebruiken het waarschijnlijk al buiten school. Daarom is het belangrijk om zelf te ontdekken wat AI kan betekenen in jouw lessen. Door te experimenteren, leer je de mogelijkheden én beperkingen van AI kennen. Je kunt testen wat werkt voor jouw vak en jouw leerlingen, en waar je voorzichtig mee moet zijn.
Experimenteren helpt je om AI niet als een bedreiging te zien, maar als een hulpmiddel dat jouw werk kan ondersteunen. Het stelt je in staat om een goede balans te vinden tussen de kansen en risico’s van AI.
Praktische tips om AI in de klas te introduceren
Begin klein
Start met een eenvoudige toepassing, zoals ChatGPT voor het brainstormen van ideeën of Canva voor visuele presentaties. Laat leerlingen een opdracht uitvoeren met een AI-tool en bespreek samen het resultaat.
Bespreek ethiek en verantwoordelijkheid
Geef een les over hoe leerlingen AI kritisch kunnen gebruiken. Stel vragen zoals: "Hoe betrouwbaar is de output van deze tool?" of "Welke informatie missen we hier?" Hierdoor leren ze reflecteren op wat ze zien.
Laat leerlingen samenwerken met AI
Bied opdrachten aan waarbij leerlingen AI gebruiken als hulpmiddel, maar ook hun eigen creativiteit inzetten. Laat ze bijvoorbeeld een AI-gegenereerde tekst verbeteren of aanvullen.
Conclusie: bedreiging of kans?
Voor ons is de conclusie wel duidelijk. AI verandert onze samenleving en het onderwijs kan hier niet omheen. Of je het nu ziet als een bedreiging of een kans, AI zal een grote rol spelen in de toekomst van jouw leerlingen. Natuurlijk brengt de opkomst van AI ook risico’s met zich, maar het is juist aan jou om je leerlingen hier in wegwijs te maken.
Als docent ben jij dus onmisbaar in dit proces. Jij bent degene die kansen en risico’s in balans brengt. Door AI op een slimme en verantwoorde manier in te zetten, help je leerlingen om hun vaardigheden te verbeteren en om tegelijk kritisch te blijven denken.
AI kan je werk verrijken en je leerlingen voorbereiden op een toekomst waarin technologie een grote rol speelt. Het begint met een open houding en de durf om te experimenteren. Door samen te leren en te ontdekken, maken we het onderwijs toekomstbestendig én mensgericht.
> Wil je meer leren over wat AI voor jou en je leerlingen kan betekenen?
Volg dan onze training AI & ChatGPT in de klas.
0 comments