Share
In de eindeloze gangen van het onderwijssysteem staat een muur die niet met bakstenen is gebouwd maar met ongelijkheid. Terwijl we in sommige wijken deze muur niet eens zien als een belemmering maar het juist bouwstenen zijn om nog beter te klimmen, is in de andere wijk deze muur een belemmering om überhaupt tot leren te komen. Het is daarom tijd om de bouwstenen van deze muur voor eens en altijd neer te halen.
De Onzichtbare Muur: Onderwijs als Grote Gelijkheidsillusie
In ons streven naar een beschaving met een rechtvaardige samenleving is onderwijs het fundament. Jarenlang werd het onderwijs dan ook gezien als de grote gelijkmaker, als je maar hard genoeg werkt dan kom je uiteindelijk waar je terecht hoort te komen. Als je dus inde armoede leeft dan is dat je eigen schuld, had je maar harder moeten werken en beter je best moeten doen op school. En als je advocaat of dokter bent dan heb je hard gewerkt op school en is dat uiteindelijk de plek waar je hoorde te zijn door gewoon hard te werken. Flauwekul natuurlijk. Het ene kind heeft veel hulpmiddelen om te kunnen klimmen op de onzichtbare muur, zoals; een rijke leescultuur thuis, ouders die kunnen helpen met huiswerk, geld voor bijles, gezonde voeding, sport, voorlezen voor het slapen gaan, theater en musea bezoeken en meer. Het andere kind groeit op met ouders die door allerlei omstandigheden het kind niet kunnen voorlezen, niet kunnen helpen met huiswerk, geen geld hebben voor gezond voedsel, geen geld tijd of ruimte in hun hoofd hebben om naar een theater of museum te gaan en meer.
De onzichtbare muur van kansenongelijkheid in de eindeloze gangen van het onderwijssysteem is gebouwd door het meerkoppige monster van kansenongelijkheid. Het monster kent nauwelijks kleur, etniciteit of gender. Het kent met name sociaal economische status. Het kan lijken dat het gaat om alléén geld. Het gaat inderdaad ook over financiële armoede, maar zeker ook over sociale en culturele armoede. Ken je de codes van het onderwijssysteem en de codes in de samenleving? Als je die niet kent of daaraan twijfelt dan worden ouders en kinderen onzeker en verbergen ze zichzelf liever of kiezen voor een andere vorm van coping, boosheid.
Stel je voor dat je twee kinderen aan dezelfde race laat deelnemen. Het ene kind heeft mooie sportschoenen, goede sportkleding, geweldige trainers, goed dieet en buiten de race is dat kind goed voorbereid op de race door de race een aantal keer te trainen. Het andere kind daarentegen heeft geen schoenen, geen trainers met verstand van de race, een slechtdieet en totaal geen voorbereiding kunnen treffen vanwege onwetendheid over de race. Dit laatste is het geval wanneer kinderen uit kansarme gezinnen hetzelfde startpunt hebben als hun meer bevoorrechte leeftijdsgenoten. Dat laatste kind dat was ik. Liefdevolle ouders die zelf niet de codes kennen en je daardoor een oneerlijke race loopt. Maar Karim, jij hebt het toch gewoon gered? Zeggen veel mensen. Volgens onderwijs-professor Inge de Wolf heb je te maken bergbeklimmers en afdalers, beiden met veel potentie maar te maken met ongelijkheid. De bergbeklimmers redden het ondanks alle ongelijkheid, met veel pijn en moeite, vaak door individuen die hoge verwachtingen van ze hebben gehad. De afdalers redden het helaas niet, vaak door een tekort aan individuen die hoge verwachtingen. Integendeel, vaak juist lage verwachtingen hebben.
De Onzichtbare Muur van Kansenongelijkheid:
Waarom Blijft Het Onderwijsprobleem Onopgelost?
Het probleem van de onzichtbare muur van kansenongelijkheid in de eindeloze gangen van ons onderwijssysteem is al erg lang bekend. Onderwijsminister Jos van Kemenade agendeerde dit probleem al in de jaren 70. Ik vroeg hem in een interview een paar jaargeleden “als we dit al zolang weten, waarom is het dan nog steeds niet opgelost?” en hij antwoorde “omdat de meeste mensen dat helemaal niet willen!”
De Harde Realiteit van Kansenongelijkheid in het Onderwijs:
Is Slimmer Zijn Echt De Kwestie?
Die zin heeft me lang aan het nadenken gezet. Het is een cynische zin. Het is een pijnlijke zin. Maar er zit weldegelijk een kern van waarheid in. In het huidige onderwijssysteem hebben met name kinderen met een lage sociaal economische status last van de grote onzichtbare muur van kansenongelijkheid. Want om geen last te hebben van die onzichtbare muur van kansenongelijkheid heb je veel externe middelen nodig. Middelen waar de middenklassen en hogenklasse in ons land toegang tot hebben. Dus zou je kunnen stellen dat de middenklasse en hogenklasse goed gedijen in ons huidig onderwijssysteem. Hierdoor ontstaat er een stevig onderscheid waarbij veel mensen hun schouders ophalen en zeggen “de één is gewoon slimmer dan de ander”. Maar is dat wel zo?
De Diepgaande Gevolgen van Kansenongelijkheid in het Onderwijs
Dit lijkt allemaal vrij klein, maar de gevolgen van deze kansenongelijkheid zijn diepgaand en verontrustend. Niet alleen worden individuele dromen beperkt, maar de maatschappij als geheel lijdt onder het verlies van onbenutte potentie. We ontnemen onszelf de kans om de volgende generatie visionairs, loodgieters, wetenschappers, theatermakers en leiders voort te brengen. Daarnaast maakt onderwijssocioloog Bowen Paulle de relatie tussen groei in kansenongelijkheid in een samenleving en de groei van criminaliteit, radicalisering en polarisatie.
Kansenongelijkheid in het Onderwijs:
Bouwen we een Muur of een Sterkere Samenleving?
Dus willen we deze muur van kansenongelijkheid in ons onderwijssysteem in stand houden, want ja ‘onze kinderen’ hebben er toch geen last van? Of zien we in dat het in stand houden van deze muur onze samenleving op de korte termijn tot de afgrond zal brengen?
Wil je ook leren hoe je effectieve gesprekken kunt voeren over uitdagende onderwerpen met je leerlingen? Neem dan contact met ons op voor meer informatie over onze trainingen 'Burgerschap Bouwers' of 'Mentor Meesters'.
Tijdelijk kosteloos beschikbaar op jouw school met subsidie.
Deze tekst kan evengoed dienen voor leerlingen met leerstoornissen. De ene school zal moeite doen, de andere niet en soms heeft de moeite die ze doen te maken met je sociale status.
Echt triest!