Share
Door Christa Simons-Tijssen, werkzaam als docent biologie op het Emmauscollege in Rotterdam.
De weken dat ik voorlichting aan de tweede en vierde klas mag geven, zijn mijn lievelings weken van het schooljaar. Heerlijk vind ik het om samen met de leerlingen te praten over zo’n spannend onderwerp. Leren over je eigen lichaam, grenzen herkennen en taboes bespreekbaar maken, allemaal zo belangrijk. Toch vind ik dit ook een van de moeilijkste thema’s, want je wilt het wel goed doen en ze echt iets mee geven. Hoe moeilijker/saaier/gevoeliger, hoe groter de uitdaging voor mij om er iets leuks van te maken. Uren kan ik erover piekeren en op de gekste momenten komt er opeens een opdracht of spel boven borrelen. Zo stelde ik mezelf opeens op een avond de vraag “wat heeft een SOA te bieden in een lange termijn relatie?”
Seksuele voorlichting op school
Als startend docent vond ik mijn lessen over SOA’s moeizaam. Leerlingen vinden het al snel vies en willen er vervolgens niets van weten. Ze namen snel een houding aan van: “Seks zonder condoom? Dat is echt dom en zou ik nooit doen, dus ik hoef daar niks over te weten!” Ze zaten nog net niet met hun handen voor hun ogen en/of oren. Toch gebruikt 3 op de 10 jongeren tijdens de eerste keer seks geen condoom (bron: onderzoek seks onder je 25ste) en is het dus geen onderwerp dat ik aan ze voorbij wilde laten gaan.
soa's: hoe praat je erover in de klas?
Ik kreeg rond die tijd de tip om goed de tijd te nemen om tijdens je les de meest smerige en afschrikwekkende foto’s laten zien en erbij te vertellen wat voor narigheid je allemaal kan overhouden aan een SOA. Zo zouden leerlingen het niet in hun hoofd halen om die condoom te vergeten. Hoewel lief bedoeld, paste deze manier van lesgeven niet bij mij en mijn leerdoelen. Ik wil dat leerlingen open over seks kunnen praten, zich veilig voelen, geïnformeerd zijn en op basis van de informatie zelf keuzes kunnen maken. Het bang maken voor SOA’s en misschien zelfs wel bang maken voor seks, past niet in dat plaatje. Maar wat dan wel?
Zoals eerder gezegd, borrelen de creatiefste oplossing soms opeens op. Bijvoorbeeld tijdens het bespreken van de laatste Tinder-date van je beste vriendin. “Hoe zou een SOA zich voorstellen tijdens het daten?”. Een gedachte die ieder normaal mens snel van zich afzet maar de biologie docent in mij zag er een werkvorm in. Nog diezelfde week heb ik hem helemaal uitgewerkt. Het eindproduct bestaat uit een mini lessenreeks van 1-2 lessen van 40-50 min. Tijdens deze lessenreeks kruipen leerlingen in de huid van een SOA en gaan ze speeddaten.
In les 1 wordt uitgelegd wat er van ze wordt verwacht en maken de leerlingen een voorbereidende opdracht voor les 2. De volgende les gaan ze speeddaten als SOA. Ze komen dan niet de les in als leerling maar zijn die les de SOA. Elke leerling krijgt een SOA toegewezen (Afhankelijk van de groepsgrootte en lestijd kan je als docent kiezen hoeveel verschillende SOA’s je wilt verdelen onder je groep). Om zich goed voor te bereiden op het speeddaten gaan de leerlingen een dating profiel aanmaken. Ze beantwoorden op papier, laptop of de Ipad voor het dating profiel een aantal vragen over zichzelf (de SOA). Tijdens les 1 krijgen ze de tijd om hieraan te werken en eventueel vragen te stellen.
De vragen:
Profielfoto: Ze zoeken een plaatje op dat bij de SOA past. Dit mag een vies plaatje zijn maar ook een plaatje dat zij symbool vinden staan voor de SOA.
Ik ben: Hier beschrijven ze of de SOA wordt veroorzaakt door een bacterie, schimmel, virus of iets anders.
Mijn uiterlijke eigenschappen: Hier beschrijven ze hoe je merkt dat je de ziekte hebt, met andere woorden: de symptomen.
In een langdurige relatie kan ik dit bieden: Hier beschrijven ze de risico’s op lange termijn.
Ik heb een hekel aan: Hier beschrijven ze hoe je de SOA kunt voorkomen en kunt genezen.
Wat je echt nog van mij moet weten is: Hier beschrijven ze wat ze nog gevonden hebben over deze SOA.
Zodra de leerlingen les 2 binnen gewandeld komen, zijn ze niet meer Floor en Amin, maar Herpes en Syfilis. Ze hebben hun rollen voorbereid en mogen nu laten zien wat ze weten. Dit doen ze tijdens het speeddaten. De tafels in het lokaal staan gezellig twee aan twee. Meestal zet ik ook het licht uit en de kerstlampjes aan. De leerlingen zoeken een medeleerling op met een andere SOA. En dan gaan ze informatie uitwisselen. Ze vertellen over de vragen die ze hebben voorbereid en laten eventueel hun plaatjes zien. Als herinnering heb ik die vragen op het bord staan. Schriften mogen gebruikt worden als spiekbriefje. Na 4 minuten gaat de bel en zoeken ze een volgende onbekende SOA op. Meestal luister ik rond en pas ik de tijd aan, aan wat ik hoor. Is iedereen nog druk in gesprek? Dan neem ik ietsje langer voor de bel gaat. Wordt het langzaam stiller of juist drukker, dan is het tijd voor de bel en wisseling. Ook het einde voel ik meestal aan. Ik heb geen vaste hoeveelheid SOA’s die ze moeten hebben gesproken. Zolang ze geïnteresseerd zijn en hun best doen, gaan we lekker door. Zodra de interesse weg ebt, het wordt afgeraffeld en we gaan klieren, is het tijd om de tafels weer recht te zetten en aan de slag te gaan met wat anders.
Ervaringen in de klas
De tops…
Ik doe dit nu drie jaar en ik verbaas me elk jaar weer.
1. Omdat ze het leuk vinden en er serieus mee aan de slag gaan.
2. Omdat er altijd wel een leerling is, die je verbaast. Het stilste meisje van de klas, die binnenkomt met “HALLLOOO, IK BEN GONNOROE en van mij krijg je een druiper!”. Of de leerling die altijd onderuit hangt en nu gretig vraagt aan de andere leerling “Wat kan jij nou bieden in een langdurige relatie?”.
De maars…
HIV vind ik een pittige SOA. Ik deel hem meestal wel uit. Maar na de lessen besteed ik er kort even aandacht aan, zodat ik zeker weet dat iedereen de juiste kennis heeft opgedaan.
Tijdnood herkent iedereen. Waar haal ik twee lessen vandaan voor dit onderwerp? Wees gerust ik heb de opdracht ook in één les gedaan en dan werkt hij ook. Ik heb de vragen meegegeven als huiswerk en ook dan kwamen de leerlingen volledig in hun rol de klas binnen gelopen. Nou ja, volledig… Ik moet ook bekennen dat je altijd een paar oelewappers hebt die het niet hebben voorbereid. Maar die zitten er meestal wat beteuterd bij omdat de rest het zo naar zijn zin heeft.
Ik hoop met deze lessen leerlingen bewust te maken van de SOA’s die er zijn, hoe ze zich kunnen beschermen en dat zij daarin een rol hebben. Het balletje ligt bij hun, net als in deze werkvorm. Zoals ik altijd tegen mijn leerlingen zeg: “Je mag alles vergeten van de bladgroenkorrels tot de citroenzuurcyclus. Ik ben tevreden als jij later in het bejaardentehuis de lessen over grenzen, seksualiteit en veilig vrijen nog weet”.
Wil je ook je kennis delen, en lijkt het je leuk om een gastblog te schrijven? Neem dan contact met ons op.