Share
Als docent sta je dagelijks voor de uitdaging om niet alleen kennis over te dragen, maar ook om de behoeften en emoties van je leerlingen te begrijpen. Effectief luisteren is hierbij van onschatbare waarde. Door echt te luisteren naar je leerlingen verbeter je hun prestaties en bouw je een sterkere band met ze op. In dit artikel gaan we dieper in op het belang van effectief luisteren in het klaslokaal en bieden we praktische tips om dit te bereiken.
De kunst van het luisteren
Als docent ben je niet alleen een bron van kennis, maar ook een vertrouwensfiguur voor je leerlingen. Het vermogen om effectief te luisteren speelt hierbij een cruciale rol. Maar, luisteren is meer dan alleen horen wat er gezegd wordt. Het gaat om het begrijpen van de boodschap achter de woorden, het oppikken van non-verbale signalen en het tonen van empathie. Door echt te luisteren naar je leerlingen kun je hun behoeften en zorgen beter begrijpen.
Maar realiseer je je ook dat iedereen zijn eigen filters heeft waardoor hij of zij informatie verwerkt? Dat betekent dat een boodschap heel anders overkomt dan je bedoelde. Dat kun je herkennen door goed te leren luisteren.
Signalen herkennen van je leerlingen
Je moet als docent dus in staat zijn om de signalen op te vangen die je leerlingen uitzenden. Deze signalen variëren van non-verbale cues tot subtiele veranderingen in gedrag en ze kunnen wijzen op verschillende behoeften of emoties waar je als docent op moet reageren.
Een leerling die bijvoorbeeld stil en teruggetrokken is, kan behoefte hebben aan extra ondersteuning of zich mogelijk niet op zijn gemak voelen in de klas. Aan de andere kant kan een leerling die erg druk is en moeite heeft om stil te zitten, misschien extra uitdaging nodig hebben of afgeleid zijn door andere problemen.
Bijvoorbeeld: een leerling raakt tijdens een groepsdiscussie plotseling gefrustreerd, omdat hij het gevoel heeft dat zijn ideeën niet worden gehoord. Door goed te luisteren naar zijn stemtoon en lichaamstaal, kun je herkennen dat hij zich overweldigd voelt. Je kunt dan direct reageren door hem aan te moedigen zijn gedachten te delen, hem te verzekeren dat zijn bijdragen waardevol zijn en hem helpen om zijn standpunt op een rustige manier te uiten.
Het gedrag van je leerling observeren is dus ook een manier van luisteren!
Beter luisteren: praktische tips
Als docent kun je je luistervaardigheden verbeteren door een aantal praktische tips en technieken toe te passen. We noemen er hieronder een aantal.
Allereerst is het belangrijk om actief te luisteren naar wat je leerlingen te zeggen hebben, zonder al te veel onderbrekingen. Dit betekent dat je je volledig richt op wat de leerling zegt, zonder afgeleid te worden door andere gedachten of bezigheden.
Daarnaast kan het helpen om open vragen te stellen die je leerlingen uitnodigen tot meer diepgaande gesprekken, in plaats van gesloten vragen waarop de leerling slechts met 'ja' of 'nee' kan antwoorden.
Ook het tonen van empathie en begrip voor de emoties van de leerling kan bijdragen aan een betere communicatie en een gevoel van verbondenheid tussen jullie. Erken dus altijd de emotie en het gevoel van je leerling wanneer ze iets met je delen.
Waarom luisteren belangrijk is
Luisteren is heel belangrijk voor het opbouwen van vertrouwen en sterke relaties met je leerlingen. Door echt te luisteren naar wat ze te zeggen hebben, laat je zien dat je om hen geeft en hun stem waardeert. Hierdoor voelen je leerlingen zich meer op hun gemak.
Bovendien heeft effectief luisteren een grote impact op het leerproces en de algehele ontwikkeling van leerlingen. Doordat je beter in staat bent om de individuele situatie van je leerling te begrijpen, kun je ze ook beter aanbieden wat ze nodig hebben. Stel je voor dat tijdens een groepsactiviteit een leerling moeite heeft om de instructies te begrijpen. Door goed te luisteren naar zijn vragen en opmerkingen, kun je herkennen dat hij extra uitleg of voorbeelden nodig heeft om het concept te begrijpen.
Ook is het erg belangrijk om eventuele problemen in de privésituatie van je leerlingen op te merken. Daarvoor is een goede band soms onontbeerlijk.
Tot slot nog een paar extra luistertips:
Maak oogcontact en minimaliseer afleiding om je volledig op de leerling te kunnen concentreren, neem een leerling eventueel apart als er te veel afleiding is.
Let op de toon van de stem en lichaamstaal om de emoties achter de woorden te begrijpen.
Toon begrip voor de ervaringen van de leerling, zelfs als je het er niet mee eens bent.
Laat de leerling vertellen: moedig leerlingen aan om hun gedachten en gevoelens te uiten, zelfs als het om ongewenst gedrag gaat.
Stel vervolgvragen om dieper in te gaan op wat de leerling zegt en om meer inzicht te krijgen.
Geef de leerling de ruimte om zijn of haar verhaal te vertellen zonder te onderbreken.
Focus op het stellen van verhelderende vragen in plaats van ongevraagd advies te geven.
Laat merken dat je de leerling serieus neemt door te knikken of bevestigende woorden te gebruiken.
Wees geduldig en neem de tijd om echt te luisteren, vooral bij moeilijke onderwerpen.
Neem de tijd en creëer rustige momenten waarop leerlingen hun verhaal kunnen delen zonder onderbrekingen.
Reflecteer regelmatig op je eigen luistervaardigheden en zoek naar manieren om deze te verbeteren - dat doe je nu al door dit artikel te lezen!
Positieve leeromgeving creëren
In dit artikel hebben we besproken waarom effectief luisteren zo belangrijk is voor docenten. Door goed te luisteren naar je leerlingen en hun signalen op te vangen kun je een positieve en ondersteunende leeromgeving creëren waarin ze zich gehoord, begrepen en gewaardeerd voelen. Dat leidt tot betere leerprestaties en een betere ontwikkeling van je leerlingen.
Ga met onze praktische tips aan de slag en kijk wat er gebeurt bij jou in de klas!
Trainingen Identiteitscirkels, ChatGPT, Escape the classroom,
Burgerschap bouwers, Mentor Meesters en Mediawijsheid
nu met subsidie GRATIS bij jou op school.