Share
Hoe belangrijk is kritisch denken in het tijdperk van AI? Ontzettend belangrijk, denken wij. Terwijl AI-tools steeds meer hun plek in de klaslokalen innemen, heb je als docent ook de belangrijke taak je leerlingen te leren omgaan met het kritische gebruik ervan. In dit artikel zetten we uiteen waarom dit nu belangrijker is dan ooit en hoe je dit als docent bij je leerlingen kunt bevorderen.
De plek van AI in de moderne wereld
Kunstmatige intelligentie of Artificial Intelligence (AI) is een technologie die taken uitvoert die normaal menselijke intelligentie vereisen, zoals leren en problemen oplossen. Een veel gebruikte en bekende AI-tool is ChatGPT, een chatbot die natuurlijke taal gebruikt voor communicatie en educatie. Je kunt ChatGPT gebruiken om vragen te beantwoorden, scripties te schrijven, lesprogramma’s te maken, afbeeldingen te genereren en nog veel meer.
AI wordt steeds belangrijker in allerlei sectoren, zoals de gezondheidszorg en transport, en helpt bijvoorbeeld bij het analyseren van data, optimaliseren van processen en maken van voorspellingen. Het is overal, verborgen en zichtbaar. Ga maar na: van slimme assistenten in onze smartphones (spraakherkenning, fotografiefilters) tot geavanceerde systemen die besluitvorming in bedrijven ondersteunen, AI is overal. Ook in het onderwijs gaat AI een steeds grotere rol spelen.
Integratie van AI in het onderwijs
In het onderwijs zien we dat AI de komende jaren de manier van leren en lesgeven gaat transformeren. Dat doet het voor sommige docenten nu al! AI-tools ondersteunen jou als docent op allerlei manieren: bijvoorbeeld bij het maken van presentaties of het beoordelen van huiswerk. Je kunt er zelfs complete lesprogramma’s mee maken en je lesstof differentiëren.
Ook leerlingen zijn nu en in de nabije toekomst geholpen met AI. Het kan leerervaringen personaliseren via AI-gestuurde leerplatformen of persoonlijke leerpaden. Een chatbot als ChatGPT kan leerlingen helpen door 1 op 1 vragen te beantwoorden en feedback te geven. AI kan in de toekomst zelfs dyslectische leerlingen ondersteunen.
Deze ontwikkelingen zijn mooi, maar maken het wel ontzettend belangrijk dat leerlingen én docenten begrijpen hoe AI werkt en wat de valkuilen ervan zijn. Als docent zul je je leerlingen dus moeten leren om AI zorgvuldig te gebruiken en de resultaten ervan kritisch te benaderen.
De uitdagingen van AI
Een van de grootste uitdagingen in het onderwijs met betrekking tot AI is het omgaan met nepnieuws. AI-technologieën kunnen realistisch nepnieuws creëren. Denk aan nepvideo’s, foto’s of artikelen. En de techniek ontwikkelt zich elke dag meer, dus het wordt alleen maar realistischer.
Dit is natuurlijk moeilijk voor zowel leerlingen als docenten, want hoe onderscheid je dan feiten nog van fictie? Jongeren, met hun grote online belevingswereld, zijn dan echt kwetsbaar voor misleidende informatie.
Ook ethiek is een belangrijke kwestie. AI-systemen verzamelen en gebruiken ontzettend veel (privacygevoelige) informatie. Welke gevolgen heeft dit? Ook kan AI vooringenomen zijn en discrimineren: dat komt doordat de systemen leren van mensen (en mensen zijn dat ook). En hoe zit het met verantwoordelijkheid voor fouten? Als een AI-tool een fout maakt, wie is dan verantwoordelijk en aansprakelijke? Een machine? Allemaal vragen waar nu nog niet zo snel een antwoord op te geven is.
Hoe integreer je kritisch denken over AI in het onderwijs?
Het aanpakken van de hiervoor genoemde uitdagingen vraagt om een focus op kritisch denken en mediawijsheid. Door leerlingen te wijzen op de rol van AI bij nepnieuws maak je ze bewuster van de risico’s die online content met zich meebrengt.
Leer je leerlingen dus hoe ze betrouwbare bronnen kunnen identificeren en verifiëren, en hoe ze kritisch kunnen denken over de informatie die ze online tegenkomen.
Als docent kun je daarbij praktijkvoorbeelden en interactieve oefeningen gebruiken. Hier noemen we enkele voorbeelden om het kritisch denken over AI in jouw klas te versterken:
Discussie en debat
Ga het gesprek aan met elkaar. Organiseer klassikale discussies over de ethische kant van AI. Dit kan gaan over onderwerpen zoals privacy (wat doet ChatGPT met mijn data?), AI in de gezondheidszorg (kunnen we AI onze gezondheid toevertrouwen?) of de impact van AI op de arbeidsmarkt (welke banen gaan verdwijnen? Die van jouw vader of moeder?). Belicht deze thema’s van verschillende kanten. Je kunt leerlingen ook opdelen in groepjes en elk groepje een thema laten bespreken. Daarna kan iedere groep de conclusies met de klas delen.
Casestudies
Gebruik real-life voorbeelden of casestudies waarin AI een rol speelt. Laat leerlingen de ethische dilemma's analyseren en mogelijke oplossingen bedenken. Dit kan hen helpen de complexiteit en de real-world impact van AI te begrijpen. Voorbeelden van casestudies zijn:
- Zelfrijdende auto's: een zelfrijdende auto moet kiezen tussen het aanrijden van een voetganger of het in gevaar brengen van de inzittenden. Hoe moet de auto geprogrammeerd worden om te reageren? Welke ethische principes moeten worden overwogen? Hoe wegen we menselijk leven tegen elkaar af?
- Gezichtsherkenningstechnologie op scholen: een school implementeert gezichtsherkenningstechnologie voor veiligheidsdoeleinden. Wat zijn de voordelen en risico's van het gebruik van deze technologie? Hoe kunnen privacy en veiligheid worden gebalanceerd?
- AI in wervingsprocessen: een bedrijf gebruikt AI om sollicitanten te screenen, maar de AI heeft een vooroordeel tegen bepaalde demografische groepen. Welke verantwoordelijkheid heeft het bedrijf om eerlijke wervingsprocessen te waarborgen?
- AI-geassisteerde gezondheidszorg: een AI-systeem geeft medisch advies dat in strijd is met de mening van menselijke artsen. Moeten patiënten het advies van de AI of de arts volgen? Hoe betrouwbaar is AI in medische besluitvorming?
- Aanbevelingssystemen voor video's en games: AI wordt gebruikt om aanbevelingen te doen voor video's op YouTube of games op verschillende platforms, gebaseerd op wat je eerder hebt bekeken of gespeeld. Kinderen kunnen nadenken over vragen zoals: Hoe beslist de AI wat je leuk vindt? Is het goed dat een computer suggesties doet over wat je volgende kunt kijken of spelen? Wat zijn de voordelen en nadelen van gepersonaliseerde aanbevelingen?
Dit zijn prachtige en relevante discussies om in de klas te voeren!
Project gebaseerd leren
Je kunt leerlingen ook zelf aan de slag laten gaan met AI. Laat ze bijvoorbeeld werken aan projecten waarbij ze AI-technologieën moeten gebruiken. Moedig ze aan om met ideeën te komen voor het gebruik van AI in alledaagse situaties, bij het oplossen van problemen of voor het ontwikkelen van nieuwe, interessante toepassingen.
Gastlessen en workshops
Een mooie manier om de discussie over AI te voeren is door experts uit te nodigen. Laat mensen die dagelijks met AI werken vertellen over hun werk en de ethische kanten daarvan.
Oefenen van kritisch denken
Doe oefeningen die gericht zijn op het ontwikkelen van kritisch denken. Dit kan zijn het analyseren van nieuwsartikelen (zijn deze gemaakt door AI?), het onderscheiden van feiten en meningen of het opsporen van vooringenomenheid in AI-systemen.
Leerlingen voorbereiden op een toekomst met AI
Je begrijpt inmiddels vast wel dat AI niet meer gaat verdwijnen uit onze maatschappij. Het is dus van groot belang dat je je leerlingen ook de nodige vaardigheden leert om op de juiste manier met AI om te gaan.
Je denkt dan misschien al snel aan technische vaardigheden, zoals programmeren en data-analyse. Maar ook zachtere skills, zoals kritisch denken, probleemoplossend vermogen, creativiteit en ethisch redeneren worden nog belangrijker.
Een leerling moet begrijpen dat AI niet altijd gelijk heeft. Door kritisch te denken en ook andere bronnen te raadplegen, vormt een leerling een compleet en realistisch beeld over een kwestie.
Rol van het onderwijs in deze voorbereiding
Het onderwijs speelt een sleutelrol in het voorbereiden van leerlingen op deze veranderingen. Scholen moeten een omgeving bieden waarin leerlingen kunnen experimenteren met AI-technologieën en leren over de toepassingen en implicaties ervan. En tegelijk moeten ze leren dat AI kritisch benaderd moet worden. Het eigen verstand laten gelden en het raadplegen van meerdere bronnen blijft onverminderd belangrijk.
Een bijzondere rol voor ons als onderwijzers is daarbij het stimuleren van kritische discussies over de ethische kant van AI.
Als docent moet je daarom ook toegerust zijn met de nodige kennis en kunde over AI. Onze training ChatGPT en AI in de klas is daarvoor een mooi startpunt.
Ben je klaar voor de transformatie die AI ons brengt?
AI transformeert onze wereld op ongekende wijze. Als docenten in het voortgezet en primair onderwijs hebben we de verantwoordelijkheid om onze leerlingen voor te bereiden op deze toekomst.
Daarom moeten we zelf de technologie begrijpen. En we moeten onze leerlingen helpen deze technieken op de juiste manier te gebruiken. Daarbij is het van groot belang de discussie aan te gaan in de klas. Op die manier maken we van onze leerlingen de leiders en vernieuwers die de AI-technologie op een verantwoordelijke en effectieve manier de toekomst in zullen brengen!
Ontdek de mogelijkheden van ChatGPT en AI voor jouw leerlingen en lessen!
Klik hier voor meer informatie en om je aan te melden voor onze workshop.
Misschien ook interessant om mee te nemen dat het gebruik van AI ontzettend veel energie kost en dat het helemaal geen duurzaam alternatief is van "zelf iets opzoeken". Gebruik van AI mag dus ook best kritisch gebeuren. Leer je leerlingen en studenten ook wanneer is gebruik "noodzakelijk" en wanneer is het gemak en een lui alternatief?
Bedankt voor je reactie Rik. Eigenlijk zeg je twee belangrijke dingen: op dit moment kost AI en ChatGPT nog veel processor capaciteit en gebruikt dus veel energie, wat niet goed voor de wereld is. Daarin heb je helemaal gelijk, datzelfde geldt ook voor gebruik van internet, mail en tiktok. Met nieuwe technische ontwikkelingen wordt het milieu in de toekomst hopelijk minder belast. Je zegt ook dat er een weerszijde zit wanneer je alles aan AI vraagt en niets zelf meer opzoekt. Ook dat is een waardevolle opmerking. Het is belangrijk om hierover te praten met onze leerlingen, zodat ze hierover gaan nadenken en Ai en ChatGPT op de juiste, kritische manier gaan gebruiken.