Share
AI-tools zijn niet meer weg te denken uit het onderwijs. Docenten en leerlingen ontdekken elke dag nieuwe mogelijkheden. Denk aan het gebruik van ChatGPT, Canva of de AI functies die ingebed zijn in platforms als Gynzy en Socrates. Met de wildgroei aan AI-tools wordt het voor leerlingen steeds belangrijker om de kwaliteit van deze middelen te kunnen beoordelen. In dit artikel leggen we uit hoe je je leerlingen daarmee kunt helpen.
Kritisch denkvermogen ontwikkelen
We horen regelmatig op scholen dat de opkomst van AI niet door alle docenten wordt omarmd. Er zijn soms terechte zorgen. Een veelgehoorde opmerking is dat leerlingen niet meer leren zelf na te denken, research te doen en kritisch te zijn op wat ze (online) vinden, doordat AI-tools dat van ze overnemen.
Wij zijn het daar niet geheel mee eens. Zeiden we dit ook niet bij de opkomst van de rekenmachine (“Ze leren niet meer rekenen”), het internet (“Ze leren geen onderzoeksvaardigheden meer”) en de tekstverwerker (“Ze leren niet meer te spellen”)? In dat licht zien wij ook de opkomst van AI: het verandert het onderwijs en de manier waarop we lesgeven en de manier waarop leerlingen leren. Maar er ligt ook een kans om de leerlingen te leren hier op een juiste, verstandige en verantwoordelijke manier mee om te gaan.
Het draait erom hoe we AI gebruiken. Net zoals we studenten helpen met rekenmachines, internet en tekstverwerkingssoftware, kunnen we AI ook als een nuttig leermiddel inzetten.
Door AI-tools te evalueren kunnen leerlingen hun kritisch denkvermogen ontwikkelen en leren beoordelen of de output van de tools aan hun leerdoelen en eisen voldoet.
De vraag is: kan AI het goed doen?
AI-tools kunnen van alles maken, van essays tot kunstwerken, verhalen en muziek. Maar ook toetsen, presentaties en complete lesprogramma’s maak je met AI. Om AI effectief als leermiddel te gebruiken, moeten we studenten leren hoe ze de kwaliteit van AI-producten kunnen beoordelen. We weten wat AI kan doen, maar de vraag is: kan AI het ook goed doen?
We moeten leerlingen dus helpen om AI-output te beoordelen. Zo kunnen we hun leerproces en kritische denkvaardigheden versterken. Terwijl ze wel gewoon gebruik kunnen maken van de eindeloze en geweldige mogelijkheden die AI-tools te bieden hebben.
Dat hoeft helemaal niet zo ingewikkeld te zijn. Je kunt in verschillende lessen AI gebruiken en de leerlingen met specifieke opdrachten helpen de output kritisch te beoordelen en hun eigen verstand te blijven gebruiken.
Hieronder geven we een aantal voorbeelden van hoe je dit kunt doen, voor een aantal lessen en vakken.
AI beoordelen in de Nederlandse les
In de Nederlandse les wordt leerlingen vaak gevraagd om een tekst te lezen en vervolgens hun interpretatie of conclusie te delen door een alinea te schrijven. Stel bijvoorbeeld, na het lezen van een fragment uit een roman zoals "De ontdekking van de hemel" van Harry Mulisch, een vraag als: “Zal de hoofdpersoon in dit boek zijn zoektocht naar de waarheid uiteindelijk vinden? Ondersteun je antwoord door een alinea te schrijven en drie redenen te geven.”
Leerlingen kunnen dan eerst hun eigen antwoord formuleren en daarna een AI-tool zoals ChatGPT raadplegen voor een antwoord. In groepen kunnen ze samen de reactie van ChatGPT lezen en beoordelen. Hierbij kun je ze een lijst met beoordelingscriteria geven (die je bijvoorbeeld ook met ChatGPT kunt opstellen).
Zo help je je leerlingen om de kwaliteit van het AI-antwoord te beoordelen en tegelijkertijd te leren hoe ze zelf hun werk moeten evalueren.
Vervolgens vraag je de leerlingen om individueel een alinea te schrijven die de tegenovergestelde visie verdedigt. Als ChatGPT bijvoorbeeld zei dat de hoofdpersoon zijn zoektocht niet zal voltooien, moeten de leerlingen een alinea schrijven waarin ze beweren dat hij dat wel zal doen. Dit leert leerlingen hoe ze de andere kant van het argument kunnen begrijpen en weerleggen. Zo versterken ze hun kritische denkvaardigheden.
AI beoordelen in de muziekles
In de muziekles kun je leerlingen helpen bij het leren en kritisch denken door hen een lijst van criteria te laten maken voor wat goede muziek is. Wat moet er op deze lijst komen? Zodra deze lijst klaar is, kunnen de leerlingen in groepen samenwerken om een AI-tool zoals Soundraw, Udio of Loudly te vragen een muziekstuk te creëren dat voldoet aan de door hen opgestelde criteria.
Wat komt eruit? Is dat inderdaad een goed muziekstuk? Voldoet het wel aan de gestelde criteria? Dit kun je in groepen met elkaar bespreken. De leerlingen kunnen ook aangeven wat ze zouden veranderen om het nog beter te maken. Dit proces daagt leerlingen uit om problemen te identificeren en oplossingen te bedenken. Dat vraagt wederom om kritisch denken!
AI beoordelen in de wiskundeles
Ook in de wiskundeles kun je gebruik maken van AI. Wiskundig denken is erg belangrijk voor probleemoplossende vaardigheden en AI kan een rol spelen in dat proces. Je kunt leerlingen een wiskundeprobleem geven dat ze invoeren in een AI-tool zoals Photomath, fxSolver of Mathway.
Als de AI tool een antwoord genereert, kunnen de leerlingen in groepen hun eigen antwoord opstellen met de wiskundige methoden die ze hebben geleerd. Met beide antwoorden in de hand—van de AI tool en hun eigen oplossing—kunnen de leerlingen beoordelen: “Welke oplossing is correcter? Wat zijn de verschillen in benadering en methode? Waarom is het ene beter dan het andere, of maakt dat niet uit?”
Zo help je leerlingen om oplossingen te vergelijken en om een weloverwogen conclusie te trekken. Een belangrijk onderdeel van kritisch denken.
Laat leerlingen zelf conclusies trekken
Zo kun je voor meerdere vakken aan de slag met AI-tools. Belangrijk is het dus om de leerlingen zelf te laten beoordelen wat de output van deze tools is en hoe dat verschilt of overeenkomst met hun eigen denkprocessen, methodes, benaderingen en antwoorden. Het helpt daarbij om een lijst met beoordelingscriteria op te stellen die de leerlingen kunnen gebruiken als hulpmiddel.
Wees niet verbaasd als de leerlingen tot de conclusie komen dat deze AI-tools echt niet allemaal perfect zijn. Ze zullen regelmatig concluderen dat ze het niet eens zijn met de antwoorden en resultaten en dat ze het vooral als inspiratiebron of hulpmiddel willen inzetten.
Gebruik AI in het voordeel van je leerlingen
Er is al veel gezegd en geschreven over AI in het onderwijs. Sommige leraren maken zich zorgen en sommige scholen hebben ChatGPT en andere AI-tools verboden. Wij geloven echter dat AI een nuttig onderzoeksinstrument kan zijn. Het helpt leerlingen inzien dat een door AI gegenereerd product gewoon een startpunt is, geen eindresultaat. Door AI op een slimme manier te gebruiken, kunnen je leerlingen helpen de output kritisch te beoordelen en altijd op hun eigen verstand te blijven vertrouwen.
Gebruik jij al AI-tools in de klas? En zou jij aan de slag willen gaan met de manier van werken zoals in dit artikel beschreven?
Meer leren over AI in het onderwijs?
> Wil je optimaal gebruik maken van de mogelijkheden die ChatGPT biedt voor het onderwijs?
Volg dan onze training AI & ChatGPT in de klas.